Hej! Dzisiaj zajmiemy się Czasem Przeszłym Hiszpańskim Preterito Perfecto. Brzmi skomplikowanie? Bez obaw, rozłożymy to na czynniki pierwsze.
Pomyśl o nim jak o zdjęciu z niedawnej przeszłości. Zdjęcie, które ma wpływ na teraźniejszość.
Czym jest Preterito Perfecto?
To czas przeszły. Używamy go, żeby mówić o czynnościach, które wydarzyły się niedawno.
Kiedy to "niedawno"? To zależy! Ale często to "dzisiaj", "w tym tygodniu", "w tym miesiącu" czy "w tym roku".
Spójrz na to tak: Masz pudełko, w którym trzymasz wspomnienia. Preterito Perfecto to te wspomnienia, które wciąż czujesz blisko.
Budowa czasu Preterito Perfecto
Do jego utworzenia potrzebujemy dwóch elementów. Wyobraź sobie, że to przepis na ciasto:
1. Czasownik posiłkowy haber (odmieniony w czasie teraźniejszym).
2. Participio (imiesłów bierny) czasownika, który chcesz użyć.
Czyli: haber + participio.
Haber to taka pomocna dłoń. Odmienia się następująco:
Yo he (ja mam)
Tú has (ty masz)
Él/Ella/Usted ha (on/ona/pan/pani ma)
Nosotros/Nosotras hemos (my mamy)
Vosotros/Vosotras habéis (wy macie)
Ellos/Ellas/Ustedes han (oni/one/panstwo mają)
To już znasz! Teraz participio. Jak go stworzyć?
Tworzenie Participio
To proste. Patrzymy na końcówkę bezokolicznika.
Dla czasowników kończących się na -ar, zamieniamy -ar na -ado. Na przykład:
Hablar (mówić) -> Hablado (mówiony)
Comprar (kupować) -> Comprado (kupiony)
Dla czasowników kończących się na -er lub -ir, zamieniamy -er lub -ir na -ido. Na przykład:
Comer (jeść) -> Comido (jedzony)
Vivir (żyć) -> Vivido (żyty)
Voilà! Mamy participio. Tylko uwaga! Są wyjątki. Ale o tym później.
Przykłady użycia Preterito Perfecto
Pomyśl o tym, że relacjonujesz komuś dzień. Mówisz o rzeczach, które zrobiłeś dzisiaj. Używasz Preterito Perfecto.
Hoy he desayunado cereales. (Dzisiaj zjadłem płatki na śniadanie.)
Esta semana he visto una película muy buena. (W tym tygodniu widziałem bardzo dobry film.)
Este mes he viajado a Italia. (W tym miesiącu podróżowałem do Włoch.)
Zauważ, że okres czasu (dzisiaj, w tym tygodniu, w tym miesiącu) jest wciąż aktualny. To ważny element Preterito Perfecto.
Możesz też użyć go, gdy mówisz o doświadczeniach życiowych. Nawet jeśli nie podajesz konkretnego czasu.
Nunca he comido insectos. (Nigdy nie jadłem owadów.)
¿Has estado en España alguna vez? (Byłeś kiedyś w Hiszpanii?)
Kiedy NIE używać Preterito Perfecto?
Jeśli mówisz o czymś, co wydarzyło się dawno temu i nie ma wpływu na teraźniejszość, nie używaj Preterito Perfecto.
Na przykład: Fui a España en 2010. (Byłem w Hiszpanii w 2010 roku.) Używamy Preterito Indefinido, bo to odległa przeszłość.
Pamiętaj, Preterito Perfecto to to "niedawne" wspomnienie, które wciąż jest żywe.
Wyjątki! (Bo zawsze jakieś są)
Niektóre czasowniki mają nieregularne participio. Trzeba je zapamiętać. To jak specjalne składniki do ciasta, które nie pasują do zwykłego przepisu.
Kilka przykładów:
Abrir (otwierać) -> Abierto (otwarty)
Decir (mówić) -> Dicho (powiedziany)
Escribir (pisać) -> Escrito (napisany)
Hacer (robić) -> Hecho (zrobiony)
Morir (umierać) -> Muerto (umarty)
Poner (kłaść) -> Puesto (położony)
Ver (widzieć) -> Visto (widziany)
Volver (wracać) -> Vuelto (wrócony)
Nie martw się, z czasem się ich nauczysz. Potraktuj to jako zabawę w detektywa – szukanie wyjątków od reguły.
Podsumowanie wizualne
Wyobraź sobie oś czasu. Po lewej stronie masz bardzo odległą przeszłość. Po prawej – teraźniejszość.
Preterito Perfecto znajduje się blisko teraźniejszości. To krótki odcinek czasu, który ma wpływ na to, co dzieje się teraz.
Myśl o nim jak o "dzisiaj", "w tym tygodniu", "w tym miesiącu", "w tym roku".
Pamiętaj o przepisie: haber + participio. I nie zapominaj o wyjątkach!
Ćwicz, używaj, a Preterito Perfecto stanie się Twoim przyjacielem. Powodzenia!
