Witaj! Przygotuj się na test z geografii dla klasy 5! Ten przewodnik pomoże Ci powtórzyć najważniejsze zagadnienia. Dasz radę!
Ziemia - Nasz Dom
Kształt i Rozmiar Ziemi
Ziemia ma kształt geoidy. To nie jest idealna kula, ale do niej zbliżona. Pamiętaj!
Obwód Ziemi na równiku to około 40 075 km. A promień Ziemi to około 6371 km.
Ruchy Ziemi
Mamy dwa główne ruchy Ziemi: ruch obrotowy i ruch obiegowy.
Ruch obrotowy to ruch Ziemi wokół własnej osi. Trwa on 24 godziny. Powoduje występowanie dnia i nocy.
Ruch obiegowy to ruch Ziemi wokół Słońca. Trwa on 365 dni i 6 godzin (około). Powoduje występowanie pór roku.
Sfery Ziemi
Ziemia składa się z kilku sfer. Najważniejsze to atmosfera, hydrosfera, litosfera i biosfera.
Atmosfera to powłoka gazowa otaczająca Ziemię. Chroni nas przed szkodliwym promieniowaniem.
Hydrosfera to wszystkie wody na Ziemi. Oceany, morza, rzeki, jeziora, lodowce, wody podziemne.
Litosfera to zewnętrzna, sztywna powłoka Ziemi. Składa się ze skorupy ziemskiej i górnej części płaszcza.
Biosfera to wszystkie organizmy żywe na Ziemi. Rośliny, zwierzęta, grzyby, bakterie.
Mapy i Plany
Rodzaje Map
Istnieją różne rodzaje map. Na przykład mapy ogólnogeograficzne i mapy tematyczne.
Mapy ogólnogeograficzne przedstawiają ogólny obraz terenu. Ukształtowanie terenu, wody, osiedla.
Mapy tematyczne przedstawiają konkretne zagadnienia. Na przykład mapy klimatyczne, glebowe, ludnościowe.
Elementy Mapy
Każda mapa powinna mieć kilka podstawowych elementów. Tytuł, skalę, legendę i kierunek północy.
Tytuł informuje, co przedstawia mapa.
Skala określa stosunek odległości na mapie do odległości w terenie. Może być liczbowa (1:100 000) lub liniowa.
Legenda wyjaśnia symbole użyte na mapie.
Kierunek północy wskazuje północ na mapie. Zazwyczaj strzałką.
Orientacja w Terenie
Możemy orientować się w terenie za pomocą kompasu lub GPS. Możemy też wykorzystać obserwacje przyrodnicze.
Kompas wskazuje kierunek północny magnetyczny.
GPS (Global Positioning System) to system nawigacji satelitarnej.
Obserwacje przyrodnicze: mech na drzewach rośnie częściej po stronie północnej. Gwiazda Polarna wskazuje północ.
Klimat i Pogoda
Składniki Pogody
Pogoda to stan atmosfery w danym miejscu i czasie. Składniki pogody to temperatura powietrza, opady atmosferyczne, wiatr i zachmurzenie.
Temperatura powietrza mierzymy termometrem. Jednostką jest stopień Celsjusza (°C).
Opady atmosferyczne to woda spadająca z atmosfery. Deszcz, śnieg, grad.
Wiatr to ruch powietrza. Mierzymy jego prędkość i kierunek.
Zachmurzenie to stopień pokrycia nieba przez chmury.
Klimat
Klimat to typowy przebieg pogody w danym regionie. Obserwujemy pogodę przez wiele lat.
W Polsce mamy klimat umiarkowany ciepły przejściowy.
Czynniki klimatotwórcze to: szerokość geograficzna, wysokość nad poziomem morza, odległość od mórz i oceanów.
Krajobrazy Polski
Rodzaje Krajobrazów
W Polsce występują różne krajobrazy. Krajobraz nizinny, krajobraz wyżynny, krajobraz górski i krajobraz nadmorski.
Krajobraz nizinny charakteryzuje się płaskim ukształtowaniem terenu. Dużo łąk i pól uprawnych.
Krajobraz wyżynny charakteryzuje się pagórkowatym ukształtowaniem terenu. Występują skały wapienne i lessowe.
Krajobraz górski charakteryzuje się stromymi zboczami i wysokimi szczytami. Występują lasy i hale.
Krajobraz nadmorski charakteryzuje się obecnością morza. Występują plaże, klify i wydmy.
Ochrona Przyrody
Musimy dbać o naszą przyrodę. Tworzymy parki narodowe i rezerwaty przyrody.
Parki narodowe to obszary chronione o dużej wartości przyrodniczej. Na przykład Tatrzański Park Narodowy.
Rezerwaty przyrody to obszary chronione o mniejszej powierzchni. Chronią specyficzne ekosystemy lub gatunki.
Ludność i Osadnictwo
Gęstość Zaludnienia
Gęstość zaludnienia to liczba ludności przypadająca na 1 km². Obliczamy ją dzieląc liczbę ludności przez powierzchnię.
W Polsce gęstość zaludnienia jest zróżnicowana. Największa w dużych miastach. Najmniejsza na terenach górskich i leśnych.
Rodzaje Osad
Wyróżniamy dwa główne rodzaje osad: wsie i miasta.
Wieś to osada o charakterze rolniczym. Dominują domy jednorodzinne i pola uprawne.
Miasto to osada o charakterze przemysłowym, usługowym lub handlowym. Dominują budynki wielorodzinne i zakłady pracy.
Podsumowanie
Brawo! Przeszliśmy przez najważniejsze zagadnienia. Pamiętaj o:
- Kształcie i ruchach Ziemi.
- Sferach Ziemi.
- Rodzajach map i ich elementach.
- Składnikach pogody i klimacie.
- Krajobrazach Polski.
- Ochronie przyrody.
- Ludności i osadnictwie.
Powodzenia na teście! Wierzę w Ciebie!
