Hej! Zastanawialiście się kiedyś, dlaczego mamy pory roku? Albo dlaczego dzień i noc nie trwają zawsze tyle samo? To wszystko ma związek z ruchem Ziemi. Ale nie chodzi tylko o to, że Ziemia się kręci wokół własnej osi. Mówimy o czymś większym – o ruchu obiegowym.
Czym jest Ruch Obiegowy Ziemi?
Ruch obiegowy to inaczej orbita Ziemi wokół Słońca. Wyobraź sobie, że Słońce to wielka lampa, a Ziemia to piłka krążąca wokół niej. Ta piłka, czyli nasza Ziemia, nie porusza się po idealnym okręgu. Jej trasa jest bardziej elipsą. To oznacza, że czasami Ziemia jest bliżej Słońca, a czasami dalej.
Ta elipsa, po której porusza się Ziemia, nazywana jest orbitą. Pełne okrążenie Słońca zajmuje Ziemi około 365 dni i 6 godzin. To właśnie ten czas nazywamy rokiem. Te dodatkowe 6 godzin każdego roku sprawia, że co 4 lata mamy rok przestępny, czyli rok, który ma 366 dni. Dodatkowy dzień dodajemy do lutego, aby zrównoważyć ten czas.
Orbita i jej Kształt
Jak już wspomniałem, orbita Ziemi nie jest idealnym kołem, ale elipsą. Co to oznacza? Elipsa to taki spłaszczony okrąg. Ma dwa punkty szczególne zwane ogniskami. Słońce znajduje się w jednym z tych ognisk. Z tego powodu odległość między Ziemią a Słońcem nie jest stała.
Najbliższy punkt na orbicie Ziemi od Słońca nazywamy peryhelium. Ziemia znajduje się w peryhelium na początku stycznia. Najdalszy punkt to aphelium, a Ziemia osiąga go na początku lipca. Co ciekawe, fakt, że Ziemia jest bliżej Słońca w styczniu, nie oznacza, że w Polsce jest wtedy lato. Przyczyna pór roku jest inna, o czym za chwilę.
Pory Roku i Nachylenie Osi Ziemskiej
Skoro odległość od Słońca nie tłumaczy pór roku, to co to robi? Kluczowe jest nachylenie osi Ziemi. Wyobraź sobie, że masz globus. Oś, wokół której się obraca, nie jest idealnie pionowa. Jest lekko przechylona. To nachylenie osi Ziemi względem płaszczyzny orbity (czyli drogi Ziemi wokół Słońca) wynosi około 23,5 stopnia.
To właśnie to nachylenie powoduje, że w różnych porach roku różne półkule (półkula północna i półkula południowa) otrzymują różną ilość światła słonecznego. Kiedy półkula północna jest nachylona w stronę Słońca, mamy tam lato, bo promienie słoneczne padają bardziej bezpośrednio, ogrzewając powierzchnię Ziemi. Jednocześnie na półkuli południowej panuje wtedy zima, ponieważ jest mniej oświetlona i ogrzewana.
Sytuacja zmienia się w ciągu roku. Kiedy Ziemia okrąża Słońce, półkula południowa zaczyna być bardziej nachylona w stronę Słońca, a półkula północna mniej. Wtedy na półkuli północnej zaczyna się jesień, a potem zima, a na półkuli południowej wiosna i lato. Dlatego gdy w Polsce mamy Boże Narodzenie w zimie, w Australii ludzie świętują na plaży w upale.
Równonoc i Przesilenie
W ciągu roku mamy dwa równonoce i dwa przesilenia. Równonoc to moment, kiedy dzień i noc trwają mniej więcej tyle samo – około 12 godzin. Mamy równonoc wiosenną (około 21 marca) i równonoc jesienną (około 23 września). Podczas równonocy żadna z półkul nie jest bardziej nachylona w stronę Słońca niż druga.
Przesilenie to z kolei moment, kiedy dzień jest najdłuższy lub najkrótszy w roku. Mamy przesilenie letnie (około 21 czerwca), kiedy na półkuli północnej dzień jest najdłuższy, a na półkuli południowej najkrótszy. I mamy przesilenie zimowe (około 21 grudnia), kiedy na półkuli północnej dzień jest najkrótszy, a na półkuli południowej najdłuższy.
Konsekwencje Ruchu Obiegowego
Ruch obiegowy Ziemi ma ogromny wpływ na nasze życie. To on kształtuje rytm pór roku, wpływając na pogodę, roślinność, zwierzęta i nasze codzienne aktywności. Rolnicy planują zasiewy i zbiory w oparciu o pory roku. Zwierzęta migrują lub zapadają w sen zimowy, dostosowując się do zmieniających się warunków.
Nawet nasze samopoczucie zależy od pór roku. Krótsze dni w zimie mogą powodować obniżenie nastroju, znane jako depresja sezonowa. Dłuższe dni latem dają nam więcej energii i chęci do działania. Rozumienie ruchu obiegowego Ziemi pozwala nam lepiej zrozumieć świat, w którym żyjemy i dostosować się do jego rytmu.
Podsumowując, ruch obiegowy Ziemi wokół Słońca, w połączeniu z nachyleniem osi Ziemskiej, jest odpowiedzialny za występowanie pór roku. To fundamentalne zjawisko, które wpływa na wiele aspektów naszego życia, od klimatu po naszą kulturę. Mam nadzieję, że teraz rozumiesz to zagadnienie znacznie lepiej!
