Hej Studenci! Przygotowujecie się do egzaminu z administracji publicznej? Świetnie! Ten przewodnik pomoże Wam uporządkować wiedzę. Zaczynamy!
Czym jest Administracja Publiczna? Definicja i Pojęcia.
Administracja publiczna to działanie państwa i samorządu terytorialnego. Ma na celu zaspokajanie potrzeb zbiorowych. To realizacja zadań publicznych.
Mówiąc prościej, to jak państwo i gminy działają dla nas. Budują drogi, dbają o edukację, i tak dalej.
Kluczowe Pojęcia
Organ administracji publicznej: To jednostka, która działa w imieniu państwa lub samorządu. Na przykład, wójt gminy albo minister.
Podmiot administrujący: To szersze pojęcie. Obejmuje organy administracji, ale też inne podmioty, które wykonują zadania publiczne. Na przykład, niektóre organizacje pozarządowe.
Funkcje administracji publicznej: To główne obszary działania. Planowanie, organizowanie, kontrola, i tak dalej.
Zadania administracji publicznej: Konkretne działania, które organy administracji wykonują. Na przykład, wydawanie dowodów osobistych.
Źródła Prawa Administracyjnego
Prawo administracyjne reguluje działanie administracji publicznej. Gdzie szukać przepisów?
Konstytucja RP: Najważniejszy akt prawny. Określa podstawowe zasady działania państwa.
Ustawy: Uchwalane przez Sejm. Regulują konkretne obszary administracji, np. prawo budowlane.
Rozporządzenia: Wydawane przez organy władzy wykonawczej (np. przez ministrów). Konkretyzują przepisy ustaw.
Akty prawa miejscowego: Wydawane przez organy samorządu terytorialnego. Obowiązują na terenie danej jednostki samorządu, np. uchwały rady gminy.
Akty prawa wewnętrznego: Wytyczne i instrukcje. Obowiązują wewnątrz organów administracji.
Zasady Działania Administracji Publicznej
Administracja publiczna musi działać zgodnie z prawem. Jakie są najważniejsze zasady?
Zasada praworządności: Administracja działa na podstawie i w granicach prawa (art. 7 Konstytucji RP).
Zasada legalności: To synonim zasady praworządności.
Zasada proporcjonalności: Środki używane przez administrację muszą być adekwatne do celu.
Zasada bezstronności: Administracja traktuje wszystkich obywateli równo.
Zasada jawności: Działanie administracji jest transparentne. Wyjątki określa ustawa.
Zasada pogłębiania zaufania obywateli do organów państwa: Administracja działa tak, aby obywatele jej ufali.
Zasada efektywności: Administracja działa sprawnie i skutecznie.
Formy Działania Administracji Publicznej
W jaki sposób administracja publiczna realizuje swoje zadania?
Akty administracyjne: To najważniejsza forma. Decyzje administracyjne, postanowienia, zaświadczenia.
Czynności materialno-techniczne: Działania fizyczne, np. budowa drogi.
Umowy administracyjne: Porozumienia między organami administracji lub między organem administracji a obywatelem.
Działania społeczno-organizatorskie: Inicjowanie i wspieranie różnych inicjatyw społecznych.
Kontrola Administracji Publicznej
Kto kontroluje administrację publiczną? Ważne, aby władza nie była absolutna.
Kontrola wewnętrzna: Prowadzona przez same organy administracji.
Kontrola zewnętrzna: Prowadzona przez inne podmioty. Np. sądy administracyjne, Najwyższa Izba Kontroli (NIK), Rzecznik Praw Obywatelskich.
Sądy administracyjne: Kontrolują legalność działania administracji publicznej. Można zaskarżyć decyzję administracyjną do sądu.
Najwyższa Izba Kontroli (NIK): Kontroluje gospodarkę finansową i działalność administracji publicznej.
Rzecznik Praw Obywatelskich: Chroni prawa i wolności obywateli.
Odpowiedzialność w Administracji Publicznej
Co, jeśli administracja popełni błąd? Kto ponosi odpowiedzialność?
Odpowiedzialność cywilna: Za szkody wyrządzone przez niezgodne z prawem działania administracji. Odpowiada Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego.
Odpowiedzialność dyscyplinarna: Ponoszą urzędnicy za naruszenie obowiązków służbowych.
Odpowiedzialność karna: Za przestępstwa popełnione przez urzędników.
Samorząd Terytorialny
Samorząd terytorialny to forma decentralizacji władzy publicznej. Oznacza, że część zadań publicznych jest realizowana przez wspólnoty lokalne.
Gmina: Podstawowa jednostka samorządu terytorialnego.
Powiat: Jednostka samorządu terytorialnego drugiego stopnia.
Województwo: Jednostka samorządu terytorialnego trzeciego stopnia.
Zadania samorządu terytorialnego: To np. edukacja, gospodarka komunalna, ochrona zdrowia.
Etyka w Administracji Publicznej
Etyka to bardzo ważny aspekt pracy w administracji. Obejmuje zasady moralne, które powinny kierować urzędnikami.
Obowiązki urzędnika: Dbanie o interes publiczny, bezstronność, uczciwość.
Kodeksy etyki: Zawierają zbiór zasad i wartości, którymi powinni kierować się urzędnicy.
Podsumowanie Kluczowych Punktów
- Administracja Publiczna: Działanie państwa i samorządu na rzecz zaspokajania potrzeb zbiorowych.
- Źródła Prawa: Konstytucja, ustawy, rozporządzenia, akty prawa miejscowego.
- Zasady Działania: Praworządność, proporcjonalność, bezstronność, jawność.
- Formy Działania: Akty administracyjne, czynności materialno-techniczne, umowy.
- Kontrola: Wewnętrzna, zewnętrzna (sądy, NIK, RPO).
- Samorząd Terytorialny: Gmina, powiat, województwo.
- Etyka: Dbanie o interes publiczny, bezstronność.
Dasz radę! Powodzenia na egzaminie!
