Na nasze postępowanie każdego dnia wpływa wiele czynników. Często nawet nie zdajemy sobie z tego sprawy.
Emocje: Barwy Naszych Działań
Emocje to krótkotrwałe, intensywne reakcje na bodźce zewnętrzne lub wewnętrzne. Są one bardzo subiektywne. Wpływają na nasze myśli, odczucia fizyczne i zachowanie. Przykładowo, strach może prowadzić do ucieczki, a radość do uśmiechu i nawiązywania kontaktu z innymi.
Wyobraźmy sobie, że idziemy ciemną ulicą. Usłyszymy nagły hałas. Pojawia się strach. Strach aktywuje reakcję "walcz albo uciekaj". Nasze serce zaczyna szybciej bić. Mamy ochotę uciec. To emocja strachu wpływa na nasze postępowanie.
Inny przykład: dostajemy niespodziewany prezent. Czujemy radość. Radość sprawia, że mamy ochotę podzielić się nią z innymi. Uśmiechamy się. Jesteśmy bardziej otwarci. To emocja radości determinuje nasze postępowanie.
Instynkty: Dziedzictwo Przeszłości
Instynkty to wrodzone, automatyczne wzorce zachowań. Są one wspólne dla wszystkich przedstawicieli danego gatunku. Zapewniają przetrwanie. Przykłady to instynkt samozachowawczy, macierzyński czy seksualny.
Instynkt samozachowawczy każe nam unikać niebezpieczeństw. Chronimy się przed upadkiem, odsuwamy rękę od gorącego przedmiotu. Instynkt macierzyński u kobiet objawia się troską o potomstwo. Zapewniają im bezpieczeństwo i pożywienie. Te instynkty wpływają na nasze zachowanie, często niezależnie od naszej woli.
Instynkty nie zawsze są widoczne na pierwszy rzut oka. Mogą być modyfikowane przez doświadczenie i kulturę. Jednak wciąż odgrywają ważną rolę w naszym postępowaniu. Wpływają na nasze podstawowe potrzeby i motywacje.
Normy Społeczne: Spoiwo Społeczeństwa
Normy społeczne to zasady i oczekiwania dotyczące zachowania w danym społeczeństwie. Określają, co jest uważane za akceptowalne i pożądane. Ułatwiają funkcjonowanie w grupie. Przykłady to zasady grzeczności, prawa i obyczaje.
Normy społeczne uczymy się od najmłodszych lat. Przez obserwację, naśladowanie i komunikację z innymi. Są one różne w różnych kulturach i grupach społecznych. To, co jest akceptowalne w jednej kulturze, może być potępiane w innej.
Wyobraźmy sobie, że jesteśmy zaproszeni na uroczystą kolację. Obowiązują pewne normy zachowania. Na przykład, należy używać odpowiednich sztućców, nie rozmawiać z pełnymi ustami. Należy okazywać szacunek gospodarzom. Przestrzeganie tych norm ułatwia nam interakcję z innymi i unikanie konfliktów.
Jak to wszystko współgra?
Emocje, instynkty i normy społeczne wzajemnie na siebie oddziałują. Tworzą złożony system, który determinuje nasze postępowanie. Czasami te czynniki są zgodne, a czasami sprzeczne. Wtedy musimy dokonać wyboru.
Na przykład, możemy czuć złość (emocja) i mieć ochotę krzyczeć (instynkt). Ale normy społeczne zabraniają nam agresywnego zachowania. Musimy znaleźć inny sposób na wyrażenie naszych emocji. Może porozmawiać o tym z kimś bliskim. Albo uprawiać sport.
Zrozumienie, jak te czynniki wpływają na nasze postępowanie, jest bardzo ważne. Pomaga nam lepiej rozumieć siebie i innych. Ułatwia nam podejmowanie świadomych decyzji. Pozwala nam budować lepsze relacje z innymi ludźmi.
Warto pamiętać, że nie jesteśmy całkowicie zdeterminowani przez te czynniki. Mamy wolną wolę. Możemy świadomie wpływać na nasze emocje, modyfikować instynkty. Możemy kwestionować normy społeczne. Możemy tworzyć własne wartości i zasady.
Dlatego ważne jest, aby być świadomym swoich emocji, instynktów i norm społecznych. Analizować je. Zastanawiać się, czy są one zgodne z naszymi wartościami i celami. Tylko wtedy możemy żyć w zgodzie ze sobą i otoczeniem.
Na nasze postępowanie wpływa także wiele innych czynników. Na przykład doświadczenia, wiedza, przekonania i osobowość. Są one unikalne dla każdej osoby. Sprawiają, że jesteśmy różni i niepowtarzalni.
