Hej! Zaczynamy przygodę z Chemią Nowej Ery 1 i sprawdzianem z Atomu i Cząsteczki. To podstawa, więc postaram się wszystko wytłumaczyć jak najprościej.
Czym jest Atom?
Wyobraź sobie atom jako malutką cegiełkę. To najmniejsza część pierwiastka, która zachowuje jego właściwości. Nie da się go prościej podzielić bez zmiany, czym on jest.
Budowa atomu
Atom ma swoje "centrum dowodzenia" – jądro atomowe. W jądrze znajdziesz dwie rzeczy: protony i neutrony.
Protony są naładowane dodatnio (+). Pamiętaj – "plus" to "proton"! Wyobraź sobie je jako małe czerwone kulki.
Neutrony nie mają ładunku (są neutralne). Narysuj je sobie jako szare kulki. Pomagają utrzymać jądro atomowe razem.
Wokół jądra krążą elektrony. Mają ładunek ujemny (-). To takie małe niebieskie kuleczki, które pędzą po orbitach.
Elektrony nie krążą gdzie chcą. Mają swoje "ścieżki", które nazywamy powłokami elektronowymi. To tak, jakby planety krążyły po swoich orbitach wokół Słońca. Blisko jądra jest powłoka K, potem L, M i tak dalej.
Pierwsza powłoka (K) mieści maksymalnie 2 elektrony. Druga powłoka (L) mieści maksymalnie 8 elektronów. I tak dalej… To bardzo ważne!
Liczba protonów w jądrze decyduje o tym, jaki to pierwiastek. Na przykład, atom wodoru ma 1 proton, atom helu ma 2 protony, atom węgla ma 6 protonów.
Liczba protonów to także liczba atomowa (Z). Znajdziesz ją w układzie okresowym pierwiastków.
Co to jest Cząsteczka?
Cząsteczka to zbiór dwóch lub więcej atomów, które są ze sobą połączone. Wyobraź sobie klocki Lego, które połączyłeś razem.
Na przykład, cząsteczka wody (H2O) składa się z dwóch atomów wodoru (H) i jednego atomu tlenu (O). Połączyły się, żeby stworzyć coś nowego – wodę.
Rodzaje cząsteczek
Cząsteczki pierwiastków: Składają się z atomów tego samego pierwiastka. Na przykład, cząsteczka tlenu (O2) składa się z dwóch atomów tlenu.
Cząsteczki związków chemicznych: Składają się z atomów różnych pierwiastków. Na przykład, cząsteczka soli kuchennej (NaCl) składa się z atomu sodu (Na) i atomu chloru (Cl).
Wiązania chemiczne
Atomy łączą się ze sobą za pomocą wiązań chemicznych. To tak, jakby trzymały się za ręce.
Wiązanie kowalencyjne: Atomy "dzielą się" elektronami. To tak, jakby wspólnie korzystały z zabawki. Dzieje się tak np. w cząsteczce wody (H2O).
Wiązanie jonowe: Jeden atom oddaje elektron drugiemu. To tak, jakby jeden atom oddał komuś zabawkę na stałe. Dzieje się tak np. w soli kuchennej (NaCl). Sód oddaje elektron chlorowi.
Jony
Jon to atom lub cząsteczka, która ma ładunek elektryczny. Powstaje, gdy atom traci lub zyskuje elektron(y).
Kation: Jon naładowany dodatnio (+). Atom traci elektron(y). Na przykład, jon sodu (Na+).
Anion: Jon naładowany ujemnie (-). Atom zyskuje elektron(y). Na przykład, jon chloru (Cl-).
Masa atomowa i masa cząsteczkowa
Masa atomowa to średnia masa atomu pierwiastka. Podawana jest w jednostkach masy atomowej (u). Znajdziesz ją w układzie okresowym pierwiastków.
Masa cząsteczkowa to suma mas atomowych wszystkich atomów w cząsteczce. Obliczasz ją, dodając masy atomowe poszczególnych pierwiastków pomnożone przez liczbę ich atomów w cząsteczce.
Na przykład, masa cząsteczkowa wody (H2O): masa atomowa wodoru (H) to około 1 u, a masa atomowa tlenu (O) to około 16 u. Zatem masa cząsteczkowa wody to (2 * 1 u) + 16 u = 18 u.
Podsumowanie
Pamiętaj! Atom to podstawowa cegiełka, z której zbudowana jest materia. Cząsteczka to zbiór atomów połączonych wiązaniami. Zrozumienie tych pojęć to klucz do sukcesu w chemii. Powodzenia na sprawdzianie!
Powtórz sobie budowę atomu, rodzaje wiązań i jak obliczać masę cząsteczkową. Wyobraź sobie to wszystko, jak klocki Lego! Dasz radę!
