Hej! Sprawdzian z chemii przed Tobą? Bez obaw, ogarniemy to razem! Skupimy się na dziale 2 dla klasy 7. Będzie łatwiej, jeśli zobaczymy to wszystko oczami wyobraźni.
Mieszaniny – co to takiego?
Wyobraź sobie pizzę. Składa się z różnych składników: ciasta, sosu, sera, pieczarek, salami. Każdy składnik jest widoczny, prawda? To jest jak mieszanina. Mieszanina to połączenie dwóch lub więcej substancji.
Składniki mieszaniny zachowują swoje właściwości. Salami nadal smakuje jak salami, a ser jak ser. To ważne!
Mieszaniny dzielimy na jednorodne i niejednorodne. Spróbujmy je rozróżnić.
Mieszaniny jednorodne – wszystko się zlewa!
Pomyśl o herbacie z cukrem. Cukier rozpuszcza się w wodzie. Nie widzisz już oddzielnie kryształków cukru. Wszystko wygląda jak jednolita ciecz. To jest mieszanina jednorodna.
Mieszaniny jednorodne to takie, w których nie widzimy gołym okiem (ani pod mikroskopem) poszczególnych składników. Składniki są równomiernie rozłożone.
Inne przykłady? Powietrze (mieszanina gazów), sól rozpuszczona w wodzie, ocet (roztwór kwasu octowego w wodzie).
Mieszaniny niejednorodne – widzimy różnicę!
Teraz wyobraź sobie zupę pomidorową z makaronem. Widzisz oddzielnie zupę i makaron, prawda? To jest mieszanina niejednorodna.
W mieszaninie niejednorodnej bez problemu dostrzeżemy poszczególne składniki. Często można je nawet łatwo oddzielić.
Przykłady? Piasek z wodą, kasza z mlekiem, sałatka warzywna.
Metody rozdzielania mieszanin
Skoro mamy mieszaninę, to fajnie byłoby czasem rozdzielić ją na poszczególne składniki. Istnieją różne sposoby. Wybór metody zależy od rodzaju mieszaniny.
Sączenie – sito dla mikroskopijnych cząstek.
Wyobraź sobie sitko do przesiewania mąki. Przez sitko przelecą drobne cząsteczki mąki, a większe grudki zostaną na sitku. Sączenie działa podobnie, ale używamy specjalnego bibułowego filtra.
Sączenie świetnie sprawdza się do rozdzielania mieszanin niejednorodnych, w których mamy ciało stałe zawieszone w cieczy. Na przykład piasek z wodą.
Dekantacja – ostrożne zlanie.
Pomyśl o przygotowywaniu rosołu. Na wierzchu zbiera się tłuszcz. Możesz ostrożnie zlać rosół, zostawiając tłuszcz na dnie garnka. To jest dekantacja.
Dekantacja to oddzielanie cieczy od osadu (ciała stałego, które opadło na dno) lub od innej niemieszającej się cieczy (tak jak w przypadku rosołu).
Odparowanie – ciecz znika, zostaje to, co ważne.
Wyobraź sobie, że zostawiłeś miseczkę z wodą i solą na słońcu. Po jakimś czasie woda wyparuje, a na dnie miseczki zostaną kryształki soli. To jest odparowanie.
Odparowanie używamy do oddzielania substancji stałej rozpuszczonej w cieczy. Ciecz odparowuje, a substancja stała zostaje.
Destylacja – gotowanie i skraplanie.
Wyobraź sobie, że masz mieszaninę wody i alkoholu. Alkohol wrze w niższej temperaturze niż woda. Podgrzewasz mieszaninę. Alkohol zamienia się w parę. Następnie tę parę ochładzasz i skraplasz (zamieniasz z powrotem w ciecz). Otrzymujesz czysty alkohol. To jest destylacja.
Destylacja to rozdzielanie mieszanin ciekłych na podstawie różnic w temperaturach wrzenia.
Chromatografia – podróż przez bibułę.
Pomyśl o eksperymencie z pisakiem i bibułą. Robisz plamkę pisakiem na bibule, a następnie umieszczasz dolny koniec bibuły w wodzie. Woda zaczyna wędrować po bibule, a plamka pisaka rozdziela się na różne kolory. To jest chromatografia.
Chromatografia pozwala na rozdzielenie substancji o różnej zdolności do adsorpcji (przylegania) do danej powierzchni (np. bibuły).
Substancje proste i złożone
Wyobraź sobie klocki LEGO. Możesz zbudować z nich różne rzeczy. Podobnie jest z pierwiastkami. Pierwiastki to podstawowe "klocki" materii. Nie można ich rozłożyć na prostsze substancje metodami chemicznymi.
Przykłady pierwiastków: tlen (O), wodór (H), żelazo (Fe), miedź (Cu).
Teraz wyobraź sobie budowlę z klocków LEGO. To jest jak związek chemiczny. Związek chemiczny to połączenie dwóch lub więcej pierwiastków w określonych proporcjach.
Przykłady związków chemicznych: woda (H2O - połączenie wodoru i tlenu), sól kuchenna (NaCl - połączenie sodu i chloru), cukier (C12H22O11 - połączenie węgla, wodoru i tlenu).
Związki chemiczne mają inne właściwości niż pierwiastki, z których się składają. Woda gasi ogień, a wodór i tlen są palne! To bardzo ważne!
Pamiętaj, ćwiczenie czyni mistrza! Powtórz materiał, zrób zadania i na pewno świetnie poradzisz sobie na sprawdzianie. Powodzenia!
