Cześć siódmoklasiści! Przygotujmy się razem do testu z chemii, dział 2. Skupimy się na tym, jak zrozumieć i zapamiętać najważniejsze informacje. Wykorzystamy obrazy i proste przykłady.
Substancje i mieszaniny
Wyobraź sobie, że masz dwie miski. W jednej są same jabłka (same cząsteczki jednego rodzaju). W drugiej misce są jabłka i gruszki (różne cząsteczki).
Miska z samymi jabłkami to czysta substancja. Miska z jabłkami i gruszkami to mieszanina.
Substancja składa się z jednego rodzaju cząsteczek lub atomów. Na przykład, woda (H₂O) to substancja. Składa się wyłącznie z cząsteczek wody.
Mieszanina to połączenie dwóch lub więcej substancji. Na przykład, herbata z cukrem to mieszanina wody, herbaty i cukru.
Rodzaje mieszanin
Mieszaniny dzielimy na jednorodne i niejednorodne. Wyobraź sobie szklankę wody z cukrem i szklankę wody z piaskiem.
Woda z cukrem to mieszanina jednorodna. Nie widzisz w niej oddzielnych cząstek cukru. Wszystko wygląda tak samo. Podobnie jak powietrze - widzisz tylko "powietrze", a w nim azot, tlen i inne gazy.
Woda z piaskiem to mieszanina niejednorodna. Widzisz wyraźnie oddzielny piasek na dnie. Możesz rozpoznać różne składniki gołym okiem. Tak jak zupa warzywna, widzisz marchewkę, ziemniaki i inne warzywa oddzielnie.
Metody rozdzielania mieszanin
Co jeśli chcesz oddzielić jabłka od gruszek albo piasek od wody?
Sączenie
Wyobraź sobie, że masz sitko. Wlewasz wodę z piaskiem. Woda przeleci, a piasek zostanie na sitku. To jest sączenie (filtracja).
Sączenie używamy do oddzielania ciała stałego od cieczy, gdy ciało stałe jest nierozpuszczalne. Na przykład, oddzielamy fusy od kawy.
Dekantacja
Wyobraź sobie, że masz szklankę wody z piaskiem. Piasek osiada na dnie. Ostrożnie przelewasz wodę do innego naczynia, zostawiając piasek na dnie. To jest dekantacja.
Dekantacja polega na zlewaniu cieczy znad osadu. Używamy jej, gdy składniki mieszaniny mają różną gęstość i jeden z nich opada na dno.
Odparowanie
Wyobraź sobie, że masz miskę z wodą i solą. Wystawiasz ją na słońce. Woda wyparowuje, a na dnie zostaje sól. To jest odparowanie.
Odparowanie stosujemy, gdy chcemy oddzielić ciało stałe rozpuszczone w cieczy. Na przykład, otrzymujemy sól z wody morskiej.
Destylacja
Wyobraź sobie, że masz mieszaninę wody i alkoholu. Podgrzewasz ją. Alkohol ma niższą temperaturę wrzenia niż woda, więc paruje pierwszy. Pary alkoholu chłodzisz i skraplasz do innego naczynia. Potem paruje woda i też ją skraplasz. To jest destylacja.
Destylacja polega na rozdzielaniu cieczy o różnych temperaturach wrzenia. Używana do produkcji alkoholu lub oczyszczania wody.
Pierwiastki i związki chemiczne
Wyobraź sobie klocki LEGO. Każdy klocek to atom.
Jeśli masz pudełko z samymi klockami jednego koloru, to masz pierwiastek. Na przykład, samo żelazo (Fe). Atomy żelaza są takie same.
Jeśli masz kilka klocków różnych kolorów, które połączyłeś w jedną konstrukcję, to masz związek chemiczny. Na przykład, woda (H₂O). Dwa atomy wodoru łączą się z jednym atomem tlenu.
Pierwiastek to substancja, której nie można rozłożyć na prostsze substancje za pomocą metod chemicznych. Przykładem są żelazo (Fe), tlen (O) i węgiel (C).
Związek chemiczny to substancja, która składa się z dwóch lub więcej pierwiastków połączonych ze sobą wiązaniami chemicznymi. Przykładem są woda (H₂O), sól kuchenna (NaCl) i cukier (C₁₂H₂₂O₁₁).
Reakcje chemiczne
Wyobraź sobie ciasto. Składniki (mąka, jajka, cukier) mieszamy i pieczemy. Powstaje nowy produkt - ciasto.
Podobnie jest z reakcją chemiczną. Substancje (substraty) reagują ze sobą i powstają nowe substancje (produkty).
Na przykład, spalanie węgla (C) w tlenie (O₂) daje dwutlenek węgla (CO₂). C + O₂ → CO₂
Pamiętaj, że w reakcji chemicznej atomy nie znikają ani nie powstają nowe. Tylko zmieniają się połączenia między nimi.
Powodzenia na teście!
