Witajcie, drodzy uczniowie klasy 7! Przygotowujemy się razem do sprawdzianu z chemii, dział 2 (Nowa Era). Pamiętajcie, dasz radę!
Atomy i cząsteczki
Zacznijmy od podstaw. Czym jest atom?
To najmniejsza część pierwiastka, która zachowuje jego właściwości. Wyobraź sobie cegłę - to taki budulec materii!
A cząsteczka?
To połączenie dwóch lub więcej atomów. Mogą to być atomy tego samego pierwiastka (np. tlen O2) albo różnych (np. woda H2O).
Budowa atomu
Atom składa się z jądra i elektronów.
W jądrze znajdują się protony (ładunek dodatni) i neutrony (bez ładunku).
Elektrony (ładunek ujemny) krążą wokół jądra po tzw. orbitalach.
Liczba protonów w jądrze atomu to liczba atomowa (symbol Z). To ona identyfikuje pierwiastek!
Liczba masowa (symbol A) to suma protonów i neutronów w jądrze atomu.
Możemy to zapisać tak: A = Z + liczba neutronów.
Izotopy to atomy tego samego pierwiastka, które mają różną liczbę neutronów, a więc i różną liczbę masową.
Pierwiastki i związki chemiczne
Pierwiastek chemiczny to substancja, która składa się z atomów o tej samej liczbie atomowej.
Przykłady: wodór (H), tlen (O), węgiel (C), żelazo (Fe).
Związek chemiczny to substancja, która składa się z cząsteczek zawierających atomy różnych pierwiastków połączone ze sobą wiązaniami chemicznymi.
Przykłady: woda (H2O), sól kuchenna (NaCl), dwutlenek węgla (CO2).
Mieszaniny to połączenia dwóch lub więcej substancji, które nie są ze sobą połączone chemicznie.
Mamy mieszaniny jednorodne (np. powietrze, roztwór soli w wodzie) i mieszaniny niejednorodne (np. piasek z wodą, olej z wodą).
Sposoby rozdzielania mieszanin
Dekantacja: oddzielanie cieczy od osadu.
Sączenie (filtracja): oddzielanie substancji stałej od cieczy za pomocą filtra.
Odparowywanie: oddzielanie substancji stałej rozpuszczonej w cieczy poprzez odparowanie cieczy.
Destylacja: oddzielanie cieczy o różnych temperaturach wrzenia.
Chromatografia: rozdzielanie składników mieszaniny na podstawie ich różnego powinowactwa do fazy stacjonarnej i ruchomej.
Symbole i wzory chemiczne
Symbol chemiczny to skrótowa nazwa pierwiastka chemicznego. Zazwyczaj pochodzi od łacińskiej nazwy pierwiastka. Na przykład: H (wodór - Hydrogenium), O (tlen - Oxygenium), Fe (żelazo - Ferrum).
Wzór chemiczny to zapis, który pokazuje, z jakich atomów i w jakiej proporcji składa się cząsteczka związku chemicznego.
Przykłady: H2O (woda), NaCl (sól kuchenna), CO2 (dwutlenek węgla).
Współczynniki stechiometryczne to liczby, które stawiamy przed wzorami chemicznymi w równaniach reakcji chemicznych. Służą do uzgadniania równania reakcji, tak aby liczba atomów każdego pierwiastka była taka sama po obu stronach równania.
Reakcje chemiczne
Reakcja chemiczna to proces, w którym jedne substancje (substraty) przekształcają się w inne substancje (produkty).
Równanie reakcji chemicznej zapisujemy za pomocą symboli i wzorów chemicznych. Strzałka wskazuje kierunek reakcji.
Przykładowe równanie reakcji: 2H2 + O2 → 2H2O
To oznacza, że dwie cząsteczki wodoru reagują z jedną cząsteczką tlenu, tworząc dwie cząsteczki wody.
Prawo zachowania masy: masa substratów jest równa masie produktów.
Reakcje dzielimy na różne typy, np.: syntezy, analizy, wymiany.
Podsumowanie
Pamiętaj! Znamy już pojęcia: atom, cząsteczka, pierwiastek, związek chemiczny.
Wiemy, jak zbudowany jest atom (protony, neutrony, elektrony) i co to jest liczba atomowa i masowa.
Potrafimy odróżnić mieszaniny jednorodne od niejednorodnych i znamy metody rozdzielania mieszanin.
Rozumiemy, czym są symbole i wzory chemiczne oraz potrafimy interpretować równania reakcji chemicznych.
Powodzenia na sprawdzianie! Jesteś świetny!
