Hej! Przygotowujesz się do sprawdzianu z Budowy Materii w klasie 7? Super! Razem damy radę to ogarnąć. Zobaczmy, co musisz wiedzieć.
Cząsteczkowa Budowa Materii
Wszystko, co nas otacza, jest zbudowane z bardzo małych cząstek. To podstawowa zasada!
Atomy
Atomy to najmniejsze części pierwiastków. Nie da się ich podzielić metodami chemicznymi.
Każdy atom ma jądro. W jądrze są protony (ładunek dodatni) i neutrony (bez ładunku).
Wokół jądra krążą elektrony (ładunek ujemny). Poruszają się po orbitach.
Liczba protonów w jądrze określa, jaki to pierwiastek.
Pierwiastki i Związki Chemiczne
Pierwiastki to substancje, które składają się z jednego rodzaju atomów. Na przykład: tlen (O), wodór (H), węgiel (C).
Związki chemiczne to substancje, które składają się z dwóch lub więcej różnych pierwiastków, połączonych ze sobą chemicznie. Na przykład: woda (H2O), sól kuchenna (NaCl).
Wzór chemiczny związku pokazuje, jakie atomy i w jakiej proporcji wchodzą w jego skład.
Stany Skupienia Materii
Materia występuje w trzech podstawowych stanach skupienia.
Stan Stały
W stanie stałym cząsteczki są blisko siebie i mocno powiązane. Mają określony kształt i objętość.
Przykłady: lód, kamień, drewno.
Stan Ciekły
W stanie ciekłym cząsteczki są bliżej siebie niż w gazie, ale mogą się przemieszczać. Mają określoną objętość, ale nie mają określonego kształtu. Przyjmują kształt naczynia.
Przykłady: woda, olej, sok.
Stan Gazowy
W stanie gazowym cząsteczki są bardzo daleko od siebie i poruszają się swobodnie. Nie mają określonego kształtu ani objętości. Rozprężają się, wypełniając całą dostępną przestrzeń.
Przykłady: powietrze, para wodna, dwutlenek węgla.
Zmiany Stanu Skupienia
Materia może zmieniać stan skupienia pod wpływem temperatury.
Topnienie
Topnienie to przejście ze stanu stałego w stan ciekły. Dzieje się to pod wpływem ciepła.
Przykład: lód topi się w wodę.
Krzepnięcie
Krzepnięcie to przejście ze stanu ciekłego w stan stały. Dzieje się to pod wpływem oziębienia.
Przykład: woda krzepnie w lód.
Parowanie
Parowanie to przejście ze stanu ciekłego w stan gazowy. Dzieje się to pod wpływem ciepła.
Przykład: woda paruje w parę wodną.
Skraplanie
Skraplanie to przejście ze stanu gazowego w stan ciekły. Dzieje się to pod wpływem oziębienia.
Przykład: para wodna skrapla się w wodę.
Sublimacja
Sublimacja to przejście ze stanu stałego w stan gazowy z pominięciem stanu ciekłego. Dzieje się to pod wpływem ciepła.
Przykład: suchy lód sublimuje w dwutlenek węgla w postaci gazu.
Resublimacja
Resublimacja to przejście ze stanu gazowego w stan stały z pominięciem stanu ciekłego. Dzieje się to pod wpływem oziębienia.
Przykład: szron powstaje z pary wodnej.
Dyfuzja
Dyfuzja to samorzutne mieszanie się substancji. Cząsteczki przemieszczają się z obszaru o wyższym stężeniu do obszaru o niższym stężeniu.
Dyfuzja zachodzi najszybciej w gazach, wolniej w cieczach, a najwolniej w ciałach stałych.
Przykład: zapach perfum rozchodzi się po pokoju.
Ruchy Browna
Ruchy Browna to chaotyczne ruchy małych cząstek zawieszonych w cieczy lub gazie. Są spowodowane zderzeniami tych cząstek z cząsteczkami cieczy lub gazu.
Obserwacja ruchów Browna jest dowodem na cząsteczkową budowę materii.
Podsumowanie
Pamiętaj!
- Materia jest zbudowana z atomów i cząsteczek.
- Atomy składają się z protonów, neutronów i elektronów.
- Pierwiastki to substancje zbudowane z jednego rodzaju atomów.
- Związki chemiczne to substancje zbudowane z różnych pierwiastków.
- Materia występuje w trzech stanach skupienia: stałym, ciekłym i gazowym.
- Stany skupienia mogą się zmieniać pod wpływem temperatury (topnienie, krzepnięcie, parowanie, skraplanie, sublimacja, resublimacja).
- Dyfuzja to samorzutne mieszanie się substancji.
- Ruchy Browna są dowodem na cząsteczkową budowę materii.
Powodzenia na sprawdzianie! Jestem pewien, że dasz radę! Poświęć trochę czasu na powtórzenie materiału, a wszystko będzie dobrze.
