Hej! Zaraz czeka Cię test z Budowy i Funkcji Krwi? Bez obaw, pomogę Ci się do niego przygotować! Przejdziemy przez najważniejsze zagadnienia krok po kroku.
Skład Krwi
Krew to tkanka łączna w stanie płynnym. Składa się z kilku istotnych elementów.
Osocze
Osocze to płynna część krwi, stanowiąca około 55% jej objętości. Jest to wodny roztwór wielu substancji.
Składniki osocza to woda (około 90%), białka (albumina, globuliny, fibrynogen), sole mineralne (jony sodu, potasu, wapnia), glukoza, aminokwasy, hormony, witaminy, gazy (tlen, dwutlenek węgla) i produkty przemiany materii.
Albumina odpowiada za utrzymanie ciśnienia osmotycznego krwi.
Globuliny biorą udział w odporności organizmu (immunoglobuliny) i transporcie niektórych substancji.
Fibrynogen jest niezbędny w procesie krzepnięcia krwi.
Elementy Morfotyczne Krwi
To komórki krwi, stanowiące około 45% jej objętości. Dzielimy je na trzy główne rodzaje.
Erytrocyty (Czerwone Krwinki)
Erytrocyty, czyli czerwone krwinki, to najliczniejsze komórki krwi. Ich główną funkcją jest transport tlenu.
Erytrocyty zawierają hemoglobinę, białko zawierające żelazo, które wiąże tlen.
Charakterystyczny kształt erytrocytu (dwuwklęsły dysk) zwiększa powierzchnię wymiany gazowej.
Erytrocyty powstają w szpiku kostnym czerwonym.
Leukocyty (Białe Krwinki)
Leukocyty, czyli białe krwinki, odpowiadają za odporność organizmu. Walczą z patogenami i usuwają uszkodzone komórki.
Wyróżniamy kilka rodzajów leukocytów: granulocyty (neutrofile, eozynofile, bazofile), limfocyty (limfocyty B, limfocyty T) i monocyty.
Neutrofile fagocytują (pochłaniają) bakterie i inne drobnoustroje.
Eozynofile zwalczają pasożyty i biorą udział w reakcjach alergicznych.
Bazofile wydzielają histaminę, która bierze udział w reakcjach zapalnych.
Limfocyty B produkują przeciwciała.
Limfocyty T niszczą komórki zakażone wirusami lub komórki nowotworowe.
Monocyty przekształcają się w makrofagi, które fagocytują (pochłaniają) duże cząstki i komórki.
Trombocyty (Płytki Krwi)
Trombocyty, czyli płytki krwi, biorą udział w procesie krzepnięcia krwi. Pomagają zatamować krwawienie.
Trombocyty powstają z megakariocytów w szpiku kostnym.
Funkcje Krwi
Krew pełni wiele istotnych funkcji w organizmie.
Transport
Krew transportuje tlen z płuc do tkanek i dwutlenek węgla z tkanek do płuc. Transportuje również składniki odżywcze z przewodu pokarmowego do komórek, hormony, witaminy i produkty przemiany materii.
Regulacja
Krew reguluje temperaturę ciała, pH krwi i ciśnienie osmotyczne.
Ochrona
Krew chroni organizm przed infekcjami (dzięki leukocytom i przeciwciałom) i utratą krwi (dzięki trombocytom).
Krzepnięcie Krwi
Krzepnięcie krwi to skomplikowany proces, który zapobiega utracie krwi po uszkodzeniu naczynia krwionośnego.
W procesie krzepnięcia biorą udział płytki krwi, czynniki krzepnięcia (białka osocza) i jony wapnia.
Uszkodzenie naczynia krwionośnego powoduje agregację (zlepianie się) płytek krwi w miejscu uszkodzenia.
Następnie aktywowane zostają czynniki krzepnięcia, co prowadzi do powstania fibryny, włóknistego białka, które tworzy sieć zatrzymującą komórki krwi i tworzącą skrzep.
Grupy Krwi
Grupy krwi są determinowane przez obecność lub brak określonych antygenów (białek) na powierzchni erytrocytów.
Najważniejsze układy grup krwi to układ AB0 i układ Rh.
W układzie AB0 wyróżniamy cztery grupy krwi: A, B, AB i 0.
W układzie Rh wyróżniamy dwie grupy krwi: Rh+ (Rh dodatnia) i Rh- (Rh ujemna).
Przetaczanie krwi musi być zgodne grupowo, aby uniknąć reakcji immunologicznej.
Podsumowanie
Pamiętaj o następujących kluczowych zagadnieniach:
- Skład krwi: osocze (woda, białka, sole mineralne) i elementy morfotyczne (erytrocyty, leukocyty, trombocyty).
- Funkcje erytrocytów: transport tlenu (hemoglobina).
- Funkcje leukocytów: odporność (neutrofile, eozynofile, bazofile, limfocyty B, limfocyty T, monocyty).
- Funkcje trombocytów: krzepnięcie krwi.
- Funkcje krwi: transport, regulacja, ochrona.
- Krzepnięcie krwi: płytki krwi, czynniki krzepnięcia, fibryna.
- Grupy krwi: układ AB0 (A, B, AB, 0) i układ Rh (Rh+, Rh-).
Powodzenia na teście! Jesteś dobrze przygotowany/przygotowana! Pamiętaj, aby przed egzaminem dobrze się wyspać i zjeść śniadanie. Dasz radę!
![Biologia 7 [Lekcja 14 - Budowa i funkcje krwi] - YouTube Budowa I Funkcje Krwi Test](https://margaretweigel.com/storage/img/biologia-7-lekcja-14-budowa-i-funkcje-krwi-youtube-68435e4325976.jpg)
