Hej, piątoklasisto! Przygotowujesz się do sprawdzianu z biologii, dział 3? Super! Razem to ogarniemy. Spróbujemy zrozumieć wszystko wizualnie i bez stresu.
Różnorodność roślin
Wyobraź sobie ogród. Widzisz różne kwiaty, drzewa, krzewy. To właśnie różnorodność! W świecie roślin jest podobnie – mnóstwo gatunków, każdy inny.
Rośliny dzielimy na kilka grup. Najważniejsze to glony, mszaki, paprotniki, rośliny nagonasienne i okrytonasienne.
Glony
Pomyśl o zielonym kożuchu w stawie. To mogą być glony! One żyją w wodzie i są bardzo proste. Nie mają korzeni, łodyg ani liści.
Wyobraź sobie, że glon to taka pojedyncza cegła. Czasami te cegły łączą się w łańcuchy lub kolonie, ale nadal są bardzo proste.
Mszaki
Mszaki to np. mech. Widzisz go na drzewach w lesie. Jest miękki i zielony, ale też prosty.
Pomyśl o mchu jako o takiej zielonej kołderce. On lubi wilgoć i cień. Mszaki mają coś w rodzaju korzonków (chwytniki), ale nie pobierają nimi wody z ziemi.
Paprotniki
Paprotniki to paprocie, które na pewno widziałeś. Mają już korzenie, łodygi i liście. Są bardziej skomplikowane niż mszaki.
Wyobraź sobie paproć jako zielony wachlarz. Pod spodem liści (frondów) mają zarodnie, w których powstają zarodniki, dzięki którym się rozmnażają. To jak nasiona, ale mniejsze.
Rośliny Nagonasienne
Rośliny nagonasienne to głównie drzewa iglaste, jak sosna, świerk czy jodła. Mają szyszki, a ich nasiona nie są ukryte w owocach.
Pomyśl o sośnie jako o zielonej piramidzie. Jej igły są jak małe szpilki. Szyszki to domki dla nasion. Nasiona leżą "nago" na łuskach szyszki, stąd nazwa "nagonasienne".
Rośliny Okrytonasienne
Rośliny okrytonasienne to najbardziej zaawansowana grupa roślin. Mają kwiaty i owoce. Nasiona są ukryte w owocach.
Wyobraź sobie jabłoń. Ma piękne kwiaty, z których powstają jabłka. W jabłkach są nasiona. To właśnie roślina okrytonasienna! Owoc chroni nasiona i pomaga w ich rozsiewaniu (np. zwierzę zje jabłko i wyda nasiona w innym miejscu).
Budowa Kwiatu
Kwiat to centrum życia rośliny okrytonasiennej! To tutaj zachodzi zapylenie i powstają nasiona.
Pomyśl o kwiecie jak o małym, skomplikowanym laboratorium. Ma wiele części, które współpracują ze sobą.
Najważniejsze części kwiatu to: działki kielicha (zielone listki na dole), płatki korony (kolorowe listki), pręciki (męskie części) i słupek (żeńska część).
Wyobraź sobie, że kielich to taka zielona miseczka, która chroni pąk kwiatowy. Płatki korony przyciągają owady, które zapylają kwiat.
Pręcik składa się z nitki i główki (pylnika). W pylniku powstaje pyłek. Słupek składa się ze znamienia, szyjki i zalążni. W zalążni znajdują się zalążki, z których po zapłodnieniu powstaną nasiona.
Pomyśl o pręciku jak o małym facecie z czapką (pylnikiem). Słupek to taka pani z torebką (zalążnią), w której trzyma nasiona.
Zapylanie i Zapłodnienie
Zapylanie to przeniesienie pyłku z pręcika na słupek. Zapłodnienie to połączenie komórki pyłkowej z komórką jajową w zalążni.
Wyobraź sobie, że pszczoła przenosi pyłek z jednego kwiatka na drugi. To właśnie zapylanie!
Po zapyleniu, pyłek kiełkuje i tworzy łagiewkę pyłkową, która wrasta do zalążni. Tam dochodzi do zapłodnienia, czyli połączenia komórek.
Pomyśl o tym jak o małżeństwie! Pyłek i komórka jajowa "żenią się" i powstaje "dziecko" – nasiono.
Owoce i Nasiona
Owoc powstaje z zalążni po zapłodnieniu. Nasiono powstaje z zalążka.
Wyobraź sobie, że jabłko to owoc, a pestki w jabłku to nasiona.
Owoce mają różne kształty, kolory i smaki. Pomagają w rozsiewaniu nasion. Mogą być zjadane przez zwierzęta, przenoszone przez wiatr lub wodę.
Pomyśl o tym, jak o sprytnym planie natury! Owoc chroni nasiona i pomaga im dotrzeć w nowe miejsce, gdzie mogą wyrosnąć na nowe rośliny.
Pamiętaj! Nauka to przygoda. Nie bój się pytać i eksperymentować. Powodzenia na sprawdzianie!
