Witajcie! Przygotowujemy się do sprawdzianu z biologii, dział 2, dla klasy 5. Skupimy się na najważniejszych zagadnieniach. Powtórzymy wszystko krok po kroku, abyście czuli się pewnie.
Budowa komórki
Komórka to podstawowa jednostka życia. Wszystkie organizmy, od najmniejszych bakterii po ogromne drzewa, zbudowane są z komórek. Komórka jest jak mała fabryka, w której zachodzą różne procesy. Ta fabryka potrzebuje różnych części, które wspólnie pracują.
Podstawowe elementy komórki
Każda komórka składa się z kilku podstawowych elementów. Należą do nich: błona komórkowa, cytoplazma, i jądro komórkowe (u komórek eukariotycznych). Błona komórkowa otacza komórkę i oddziela ją od środowiska zewnętrznego. Jest jak mur, który chroni wnętrze komórki.
Błona komórkowa kontroluje, co wchodzi i wychodzi z komórki. Cytoplazma to galaretowata substancja wypełniająca wnętrze komórki. W cytoplazmie znajdują się różne organelle, które pełnią określone funkcje.
Jądro komórkowe to "centrum dowodzenia" komórki. Zawiera materiał genetyczny, czyli DNA. DNA kieruje wszystkimi procesami zachodzącymi w komórce.
Inne ważne elementy komórki roślinnej
Komórki roślinne, oprócz błony, cytoplazmy i jądra, posiadają dodatkowe elementy. Są to: ściana komórkowa, chloroplasty i wakuole. Ściana komórkowa to sztywna struktura otaczająca błonę komórkową. Nadaje komórce kształt i chroni ją.
Chloroplasty to organelle, w których zachodzi fotosynteza. Dzięki chlorofilowi (zielonemu barwnikowi) rośliny potrafią wytwarzać pokarm z wody, dwutlenku węgla i energii słonecznej. Wakuole to pęcherzyki wypełnione wodą i substancjami zapasowymi. Magazynują wodę i inne substancje potrzebne roślinie.
Tkanki roślinne
Komórki o podobnej budowie i funkcji tworzą tkanki. Wyróżniamy różne rodzaje tkanek roślinnych. Każda z nich pełni specyficzną rolę w życiu rośliny. Dzięki współpracy różnych tkanek roślina może rosnąć, rozwijać się i przetrwać.
Rodzaje tkanek roślinnych
Do najważniejszych tkanek roślinnych należą: tkanka okrywająca, tkanka miękiszowa, tkanka wzmacniająca, tkanka przewodząca i tkanka twórcza. Tkanka okrywająca (np. skórka) pokrywa powierzchnię rośliny. Chroni ją przed uszkodzeniami i utratą wody.
Tkanka miękiszowa wypełnia wnętrze organów roślinnych. Bierze udział w fotosyntezie i magazynowaniu substancji zapasowych. Tkanka wzmacniająca nadaje roślinie sztywność i elastyczność. Pozwala jej utrzymać pionową postawę.
Tkanka przewodząca transportuje wodę i substancje odżywcze. Dzieli się na drewno (transport wody) i łyko (transport substancji odżywczych). Tkanka twórcza umożliwia roślinie wzrost i rozwój. Znajduje się w stożkach wzrostu pędów i korzeni.
Fotosynteza
Fotosynteza to proces, w którym rośliny wytwarzają pokarm. Wykorzystują do tego wodę, dwutlenek węgla i energię słoneczną. Produktem ubocznym fotosyntezy jest tlen, niezbędny do życia ludzi i zwierząt. Fotosynteza zachodzi w chloroplastach, dzięki obecności chlorofilu.
Przebieg fotosyntezy
Podczas fotosyntezy energia słoneczna zamieniana jest na energię chemiczną. Energia ta jest magazynowana w cukrach (głównie glukozie). Roślina wykorzystuje glukozę jako źródło energii do wzrostu i rozwoju. Fotosynteza jest niezwykle ważna dla życia na Ziemi. Dzięki niej rośliny produkują tlen i pokarm dla innych organizmów.
Oddychanie komórkowe
Oddychanie komórkowe to proces, w którym komórki uwalniają energię z pokarmu. Potrzebują do tego tlenu. W procesie oddychania komórkowego glukoza jest rozkładana na wodę i dwutlenek węgla, a energia jest uwalniana. Energia ta jest wykorzystywana przez komórkę do różnych procesów życiowych.
Różnica między fotosyntezą a oddychaniem komórkowym
Fotosynteza i oddychanie komórkowe to dwa przeciwstawne procesy. Fotosynteza zachodzi tylko u roślin i glonów, a oddychanie komórkowe u wszystkich organizmów żywych. Podczas fotosyntezy powstaje tlen, a podczas oddychania komórkowego tlen jest zużywany. Fotosynteza "ładuje" energię w pokarm, a oddychanie komórkowe ją "rozładowuje".
Odżywianie się roślin
Rośliny odżywiają się autotroficznie, co oznacza, że same wytwarzają pokarm w procesie fotosyntezy. Potrzebują jednak również wody i soli mineralnych, które pobierają z gleby. Woda jest transportowana do liści przez drewno, a sole mineralne są niezbędne do prawidłowego wzrostu i rozwoju roślin.
Pobieranie wody i soli mineralnych
Rośliny pobierają wodę i sole mineralne przez korzenie. Korzenie posiadają włośniki, które zwiększają powierzchnię wchłaniania. Woda i sole mineralne są transportowane do łodygi, a następnie do liści. Niedobór wody i soli mineralnych może prowadzić do zahamowania wzrostu i rozwoju roślin.
Mam nadzieję, że to powtórzenie pomoże Wam w przygotowaniu do sprawdzianu. Pamiętajcie, regularna nauka i zrozumienie materiału to klucz do sukcesu! Powodzenia!
