Witajcie, przyszli biolodzy! Przygotowujemy się do sprawdzianu z Biologia Puls Zycia 3. Razem damy radę! Zaczynamy!
Dział 1: Ekologia
Poziomy organizacji życia
Ekologia to nauka o relacjach między organizmami a środowiskiem.
Mamy różne poziomy organizacji. Populacja, biocenoza i ekosystem. Pamiętajcie o kolejności!
Populacja to grupa osobników tego samego gatunku.
Biocenoza to zespół populacji różnych gatunków.
Ekosystem to biocenoza i środowisko nieożywione.
Czynniki ekologiczne
Dzielimy je na biotyczne i abiotyczne. Biotyczne to wpływ organizmów na siebie. Abiotyczne to czynniki fizyczne i chemiczne.
Przykłady czynników abiotycznych: temperatura, światło, woda, gleba.
Przykłady czynników biotycznych: konkurencja, drapieżnictwo, pasożytnictwo.
Adaptacje organizmów
Organizmy przystosowują się do środowiska. To nazywamy adaptacjami.
Adaptacje mogą być morfologiczne, fizjologiczne i behawioralne.
Morfologiczne dotyczą budowy ciała. Fizjologiczne dotyczą procesów życiowych. Behawioralne dotyczą zachowania.
Oddziaływania międzygatunkowe
Organizmy w biocenozie oddziałują na siebie.
Mamy konkurencję, drapieżnictwo, pasożytnictwo, mutualizm i komensalizm.
Konkurencja to rywalizacja o zasoby. Drapieżnictwo to polowanie. Pasożytnictwo to żerowanie na innym organizmie.
Mutualizm to obopólna korzyść. Komensalizm to korzyść dla jednego, a brak wpływu na drugiego.
Dział 2: Ochrona środowiska
Zanieczyszczenia środowiska
Zanieczyszczenia to substancje szkodliwe dla środowiska.
Mamy zanieczyszczenia powietrza, wody i gleby.
Przyczyny zanieczyszczeń to przemysł, transport, rolnictwo.
Skutki zanieczyszczeń to choroby, zmiany klimatyczne, degradacja ekosystemów.
Ochrona przyrody
Ochrona przyrody to działania mające na celu zachowanie bioróżnorodności.
Mamy ochronę czynną i bierną.
Ochrona czynna to aktywne działania. Ochrona bierna to pozostawienie przyrody samej sobie.
Formy ochrony przyrody: parki narodowe, rezerwaty przyrody, pomniki przyrody.
Zasoby naturalne
Zasoby naturalne to elementy środowiska wykorzystywane przez człowieka.
Mamy zasoby odnawialne i nieodnawialne.
Zasoby odnawialne to takie, które się odnawiają. Zasoby nieodnawialne to takie, których zasoby są ograniczone.
Przykłady zasobów odnawialnych: woda, powietrze, energia słoneczna.
Przykłady zasobów nieodnawialnych: ropa naftowa, węgiel, gaz ziemny.
Gospodarka odpadami
Gospodarka odpadami to zbiór, transport, przetwarzanie i unieszkodliwianie odpadów.
Ważne jest segregowanie odpadów.
Mamy recykling, czyli przetwarzanie odpadów na nowe produkty.
Kompostowanie to przetwarzanie odpadów organicznych na nawóz.
Dział 3: Różnorodność biologiczna
Gatunek
Gatunek to grupa osobników zdolnych do krzyżowania się i wydawania płodnego potomstwa.
Bioróżnorodność to różnorodność gatunków, genów i ekosystemów.
Im większa bioróżnorodność, tym ekosystem jest bardziej odporny.
Systematyka
Systematyka to nauka o klasyfikacji organizmów.
Mamy królestwa, typy, gromady, rzędy, rodziny, rodzaje i gatunki.
Pamiętajcie o kolejności!
Wirusy, bakterie, protisty, grzyby, rośliny, zwierzęta
Poznajcie cechy charakterystyczne każdego królestwa.
Wirusy nie są komórkami. Bakterie to organizmy jednokomórkowe.
Protisty to organizmy jedno- lub wielokomórkowe. Grzyby mają ściany komórkowe zbudowane z chityny.
Rośliny przeprowadzają fotosyntezę. Zwierzęta są heterotroficzne.
Przykłady gatunków chronionych
Warto znać kilka przykładów gatunków chronionych w Polsce.
Na przykład ryś, żubr, orzeł bielik.
Podsumowanie
Brawo! Przeszliśmy przez najważniejsze zagadnienia.
Pamiętajcie o definicjach kluczowych pojęć. Skupcie się na przykładach. Powodzenia na sprawdzianie!
Powtórzcie: poziomy organizacji życia, czynniki ekologiczne, oddziaływania międzygatunkowe, zanieczyszczenia środowiska, ochrona przyrody, zasoby naturalne, systematyka.
Jesteście gotowi! Trzymam kciuki!
