Biologia Na Czasie 1 Rozdzial 3

Witajcie! Przygotowujemy się razem do sprawdzianu z Biologii Na Czasie 1, Rozdział 3. Damy radę!

Komórka – podstawowa jednostka życia

Zaczynamy od podstaw. Co to jest komórka? To podstawowa jednostka strukturalna i funkcjonalna organizmów.

Teoria komórkowa

Pamiętajcie o teorii komórkowej. Mówi ona, że wszystkie organizmy składają się z komórek.

Nowe komórki powstają tylko z już istniejących komórek. To bardzo ważne!

Twórcy teorii komórkowej to Matthias Schleiden i Theodor Schwann.

Zapamiętajcie ich nazwiska! Często o to pytają.

Budowa komórki

Komórki dzielimy na prokariotyczne i eukariotyczne.

Komórka prokariotyczna (np. bakterie) jest prostsza. Nie ma jądra komórkowego.

Komórka eukariotyczna (np. komórki roślin i zwierząt) jest bardziej złożona. Ma jądro.

Komórka prokariotyczna

Co znajdziemy w komórce prokariotycznej?

Nukleoid - to obszar, gdzie znajduje się materiał genetyczny, czyli DNA.

Rybosomy - odpowiadają za syntezę białek.

Błona komórkowa - oddziela wnętrze komórki od otoczenia.

Ściana komórkowa - chroni komórkę i nadaje jej kształt.

Czasami występuje też otoczka śluzowa, która dodatkowo chroni komórkę.

Komórka eukariotyczna

Komórka eukariotyczna jest bardziej skomplikowana. Ma wiele organelli.

Jądro komórkowe - zawiera DNA. Jest centrum dowodzenia komórki.

Mitochondria - odpowiadają za produkcję energii (ATP) w procesie oddychania komórkowego.

Rybosomy - jak w komórce prokariotycznej, syntezują białka.

Siateczka endoplazmatyczna (ER) - mamy dwa rodzaje: szorstka (z rybosomami) i gładka. Biorą udział w syntezie białek i lipidów.

Aparat Golgiego - modyfikuje, sortuje i pakuje białka i lipidy.

Lizosomy - zawierają enzymy trawienne. Odpowiadają za trawienie wewnątrzkomórkowe.

Peroksysomy - biorą udział w detoksykacji komórki.

Wakuole - magazynują wodę, substancje odżywcze i odpady.

Cytoszkielet - utrzymuje kształt komórki i umożliwia ruch organelli.

Komórka roślinna

Komórka roślinna ma dodatkowe struktury, których nie ma komórka zwierzęca.

Chloroplasty - zachodzi w nich fotosynteza. Zawierają chlorofil.

Ściana komórkowa - zbudowana z celulozy. Nadaje komórce kształt i chroni ją.

Duża wakuola centralna - magazynuje wodę i utrzymuje turgor komórki.

Funkcje błony komórkowej

Błona komórkowa otacza komórkę i oddziela ją od środowiska zewnętrznego.

Błona jest półprzepuszczalna. Kontroluje, co wchodzi i wychodzi z komórki.

Transport bierny - odbywa się zgodnie z gradientem stężeń. Nie wymaga energii.

Dyfuzja prosta - transport substancji przez błonę zgodnie z gradientem stężeń.

Dyfuzja ułatwiona - transport substancji przez błonę z udziałem białek nośnikowych.

Osmoza - przepływ wody przez błonę z obszaru o niższym stężeniu substancji rozpuszczonej do obszaru o wyższym stężeniu.

Transport aktywny - odbywa się wbrew gradientowi stężeń. Wymaga energii (ATP).

Endocytoza - pobieranie substancji do komórki przez wpuklenie błony.

Egzocytoza - wydalanie substancji z komórki przez fuzję pęcherzyka z błoną.

Podsumowanie

Gratulacje! Przeszliśmy przez najważniejsze zagadnienia z Rozdziału 3.

Pamiętajcie o teorii komórkowej i budowie komórek prokariotycznych i eukariotycznych.

Zwróćcie uwagę na funkcje organelli komórkowych, zwłaszcza jądra, mitochondriów i chloroplastów.

Nie zapomnijcie o transporcie błonowym: biernym i aktywnym, endocytozie i egzocytozie.

Powodzenia na sprawdzianie! Wierzę w Was!