Witajcie, drodzy uczniowie! Przygotowujemy się razem do egzaminu z biologii, korzystając z materiałów Biologia Na Czasie 1. Skupimy się na kartach pracy i odpowiedziach, aby wszystko było jasne i zrozumiałe. Trzymam kciuki!
Rozdział 1: Budowa i Funkcje Komórki
Komórka – podstawowa jednostka życia
Komórka to najmniejsza jednostka zdolna do wykonywania wszystkich funkcji życiowych. Pamiętajcie o tym!
W komórce wyróżniamy kilka głównych struktur. Każda z nich ma swoje zadanie.
Błona komórkowa oddziela wnętrze komórki od otoczenia. Kontroluje transport substancji.
Cytoplazma wypełnia wnętrze komórki. Znajdują się w niej organelle.
Jądro komórkowe zawiera materiał genetyczny – DNA. Steruje pracą całej komórki.
Organelle komórkowe
Organelle to małe struktury w komórce. Każda z nich pełni specyficzną funkcję.
Mitochondria to centra energetyczne komórki. Zachodzi w nich oddychanie komórkowe.
Rybosomy odpowiadają za syntezę białek. To bardzo ważne!
Retikulum endoplazmatyczne transportuje substancje w komórce. Występuje w dwóch formach: gładkiej i szorstkiej.
Aparat Golgiego modyfikuje i pakuje białka. Przygotowuje je do transportu.
Lizosomy trawią zużyte elementy komórki. Działają jak "ekipa sprzątająca".
Komórka roślinna a komórka zwierzęca
Komórki roślinne i zwierzęce mają wiele podobieństw, ale i różnic. Warto je znać!
Komórka roślinna ma ścianę komórkową. Nadaje jej sztywność i chroni.
Chloroplasty umożliwiają fotosyntezę. To w nich powstają związki organiczne.
Wakuola przechowuje wodę i substancje zapasowe. Utrzymuje turgor komórki.
Komórka zwierzęca nie ma ściany komórkowej ani chloroplastów. Zamiast tego, posiada czasem centriole.
Rozdział 2: Podziały Komórkowe
Mitoza
Mitoza to podział komórki, w wyniku którego powstają dwie komórki potomne. Każda z nich ma taką samą liczbę chromosomów jak komórka macierzysta.
Mitoza służy do wzrostu i regeneracji organizmu. Jest bardzo ważna dla prawidłowego funkcjonowania.
Przebieg mitozy można podzielić na kilka faz: profazę, metafazę, anafazę i telofazę.
Mejoza
Mejoza to podział komórki prowadzący do powstania czterech komórek potomnych. Każda z nich ma o połowę mniej chromosomów niż komórka macierzysta.
Mejoza zachodzi podczas powstawania gamet (komórek płciowych). Zapewnia zmienność genetyczną.
Podczas mejozy zachodzi crossing-over. Wymiana fragmentów chromosomów.
Znaczenie podziałów komórkowych
Podziały komórkowe są niezbędne do życia. Umożliwiają wzrost, rozwój i rozmnażanie organizmów.
Mitoza pozwala na regenerację uszkodzonych tkanek. Mejoza zapewnia różnorodność genetyczną.
Rozdział 3: Genetyka
DNA i RNA
DNA (kwas deoksyrybonukleinowy) to nośnik informacji genetycznej. Znajduje się w jądrze komórkowym.
RNA (kwas rybonukleinowy) bierze udział w procesie syntezy białek. Występuje w różnych formach.
DNA ma strukturę podwójnej helisy. Składa się z nukleotydów.
Gen i cecha
Gen to odcinek DNA zawierający informację o budowie jednego białka. Określa cechę organizmu.
Cecha to właściwość organizmu, np. kolor oczu, wzrost. Jest wynikiem działania genów.
Allele to różne wersje tego samego genu. Mogą być dominujące lub recesywne.
Dziedziczenie cech
Cechy dziedziczone są po rodzicach. Geny przekazywane są przez gamety.
Genotyp to zestaw genów danego organizmu. Fenotyp to zespół cech organizmu.
Prawo Mendla opisuje zasady dziedziczenia cech. Warto je znać.
Mutacje
Mutacje to zmiany w materiale genetycznym. Mogą być spontaniczne lub wywołane czynnikami zewnętrznymi.
Mutacje mogą być korzystne, szkodliwe lub neutralne. Zależą od wpływu na organizm.
Podsumowanie
Podczas przygotowań do egzaminu pamiętajcie o kilku kluczowych zagadnieniach. Komórka jako podstawowa jednostka życia, jej budowa i funkcje poszczególnych organelli. Różnice między komórką roślinną i zwierzęcą.
Kolejny ważny temat to podziały komórkowe – mitoza i mejoza. Ich przebieg i znaczenie dla organizmu.
Nie zapominajcie o genetyce. Budowa DNA i RNA, geny, cechy, dziedziczenie i mutacje. Zrozumienie tych pojęć jest kluczowe!
Powodzenia na egzaminie! Wierzę w Was!
