Hej! W tym artykule omówimy, czego możesz się spodziewać na sprawdzianie z biologii w klasie 7, dział 1. Skupimy się na podstawowych pojęciach i postaramy się wytłumaczyć wszystko w prosty sposób. Chcemy, żebyś zrozumiał(a) temat, a nie tylko go wkuł(a).
Podstawy biologii
Na początku musimy zrozumieć, czym właściwie jest biologia. To nauka o życiu. Zajmuje się wszystkim, co żywe – roślinami, zwierzętami, bakteriami i oczywiście, ludźmi! Bada ich budowę, funkcjonowanie, rozwój i relacje między nimi. Biologia to szeroka dziedzina, która ma wiele różnych gałęzi.
Sprawdzian z biologii w klasie 7, dział 1, prawdopodobnie skupi się na podstawowych cechach organizmów żywych i na komórce, która jest ich podstawową jednostką. Zobaczymy, co to dokładnie oznacza!
Cechy organizmów żywych
Wszystkie organizmy żywe mają kilka wspólnych cech. One odróżniają je od rzeczy martwych. Spróbujmy je sobie omówić jedną po drugiej. Na pewno je znasz, tylko może jeszcze nie wiesz, że to właśnie "cechy organizmów żywych".
Pierwszą cechą jest budowa komórkowa. Oznacza to, że każdy organizm, od najmniejszej bakterii po największego wieloryba, zbudowany jest z komórek. Komórki to takie cegiełki, z których jesteśmy zbudowani. Mogą być bardzo różne, ale każda z nich pełni jakąś funkcję. Więcej o komórkach powiemy sobie za chwilę.
Kolejna cecha to odżywianie się. Żeby żyć, organizmy potrzebują energii. Skąd ją biorą? Rośliny same wytwarzają energię w procesie fotosyntezy, wykorzystując światło słoneczne. Zwierzęta zjadają inne organizmy, rośliny lub inne zwierzęta, żeby pozyskać energię. Ty, jedząc obiad, też się odżywiasz i dostarczasz sobie energię do działania!
Oddychanie to kolejna ważna cecha. Organizmy potrzebują tlenu do uwalniania energii z pożywienia. My oddychamy, wdychając tlen z powietrza i wydychając dwutlenek węgla. Rośliny też oddychają, choć w procesie fotosyntezy pobierają dwutlenek węgla i oddają tlen.
Wydalanie to pozbywanie się zbędnych produktów przemiany materii. To, co organizmowi nie jest potrzebne, musi zostać usunięte. U nas dzieje się to na przykład przez mocz i pot. Rośliny też wydalają, choć robią to w inny sposób.
Ruch to zdolność do przemieszczania się. Zwierzęta poruszają się aktywnie, chodzą, biegają, pływają. Rośliny poruszają się pasywnie, na przykład obracają się w stronę słońca lub ich korzenie rosną w stronę wody.
Rozmnażanie się to proces, w którym powstają nowe organizmy. To dzięki rozmnażaniu gatunki mogą przetrwać. Istnieją różne sposoby rozmnażania, na przykład płciowe i bezpłciowe.
Reagowanie na bodźce to zdolność do reagowania na zmiany w otoczeniu. Jeśli jest Ci zimno, to się trzęsiesz. Jeśli dotkniesz gorącego garnka, szybko cofniesz rękę. Rośliny też reagują na bodźce, na przykład ich liście obracają się w stronę światła.
Wzrost i rozwój to proces, w którym organizm staje się większy i bardziej złożony. Dziecko rośnie i staje się dorosłym człowiekiem. Roślina kiełkuje z nasiona i rośnie, aż staje się dużym drzewem.
Komórka – podstawowa jednostka życia
Skoro już wiemy, że wszystkie organizmy zbudowane są z komórek, przyjrzyjmy się im bliżej. Komórka to najmniejsza jednostka życia, która jest zdolna do samodzielnego funkcjonowania. Można powiedzieć, że to taki mały, niezależny organizm w organizmie.
Komórki są bardzo małe, więc żeby je zobaczyć, potrzebujemy mikroskopu. Mikroskop to urządzenie, które powiększa obraz, dzięki czemu możemy zobaczyć rzeczy niewidoczne gołym okiem.
Komórka składa się z kilku ważnych elementów. Najważniejsze z nich to: błona komórkowa, cytoplazma i jądro komórkowe. Każdy z tych elementów pełni ważną rolę.
Błona komórkowa to otoczka komórki. Działa jak mur, który oddziela wnętrze komórki od otoczenia. Kontroluje też, co wchodzi i wychodzi z komórki. Można powiedzieć, że to taki strażnik graniczny.
Cytoplazma to galaretowata substancja wypełniająca wnętrze komórki. W cytoplazmie znajdują się różne organelle komórkowe, czyli małe "organki", które pełnią określone funkcje. To jakby małe fabryki w komórce, które produkują różne substancje potrzebne do życia.
Jądro komórkowe to centrum dowodzenia komórki. Zawiera DNA, czyli materiał genetyczny, który zawiera wszystkie informacje o tym, jak komórka ma funkcjonować. To jakby instrukcja obsługi komórki.
Oprócz tych trzech głównych elementów, w komórce znajdują się też inne organelle, takie jak mitochondria (odpowiedzialne za produkcję energii) i rybosomy (odpowiedzialne za produkcję białek). Każda z nich ma swoje zadanie.
Rodzaje komórek
Istnieją różne rodzaje komórek. Najczęściej rozróżniamy komórki prokariotyczne i eukariotyczne. To bardzo ważne pojęcia!
Komórki prokariotyczne są prostsze i mniejsze. Nie mają jądra komórkowego, a ich DNA znajduje się bezpośrednio w cytoplazmie. Takie komórki występują u bakterii i archeonów.
Komórki eukariotyczne są bardziej złożone i większe. Mają jądro komórkowe, w którym znajduje się DNA. Takie komórki występują u roślin, zwierząt, grzybów i protistów.
Podsumowując, dział 1 z biologii w klasie 7 skupia się na podstawowych cechach organizmów żywych i na komórce. Pamiętaj o budowie komórkowej, odżywianiu się, oddychaniu, wydalaniu, ruchu, rozmnażaniu się, reagowaniu na bodźce, wzroście i rozwoju. Zapamiętaj budowę komórki – błonę komórkową, cytoplazmę i jądro komórkowe. Rozróżniaj komórki prokariotyczne i eukariotyczne.
Życzymy powodzenia na sprawdzianie! Pamiętaj, że najważniejsze to zrozumieć, a nie tylko wkuć.
