Witajcie, drodzy uczniowie klasy 7! Gotowi na powtórkę z Biologii? Świetnie! Razem przejdziemy przez najważniejsze zagadnienia. Ten przewodnik pomoże Wam przygotować się do egzaminu. Powodzenia!
Królestwa organizmów
Zaczynamy od podstaw. Pamiętacie podział na królestwa?
Podział organizmów
Mamy pięć królestw. Prokarionty, Protisty, Grzyby, Rośliny i Zwierzęta. Każde z nich ma unikalne cechy.
Prokarionty, czyli bakterie i archeony. Są to organizmy jednokomórkowe, bez jądra komórkowego. Pamiętajcie o ich roli w przyrodzie – zarówno pozytywnej, jak i negatywnej.
Protisty to bardzo zróżnicowana grupa. Znajdziemy tu organizmy jednokomórkowe i wielokomórkowe. Mogą być samożywne lub cudzożywne. Zapamiętajcie przykłady, np. Euglena.
Grzyby. To królestwo obejmuje organizmy cudzożywne. Mają budowę strzępkową. Pamiętajcie o rolach grzybów – rozkładanie materii organicznej, symbioza (mikoryza), choroby.
Rośliny. Organizmy samożywne, przeprowadzają fotosyntezę. Mają ściany komórkowe zbudowane z celulozy. Dzielą się na mszaki, paprotniki, nagonasienne i okrytonasienne.
Zwierzęta. Organizmy cudzożywne. Są bardzo zróżnicowane pod względem budowy i trybu życia. Od bezkręgowców po kręgowce.
Budowa komórki
Kolejny ważny temat to budowa komórki. Zarówno roślinnej, jak i zwierzęcej.
Elementy komórki
Błona komórkowa. Otacza komórkę, kontroluje transport substancji.
Cytoplazma. Wypełnia wnętrze komórki. Zachodzą w niej procesy metaboliczne.
Jądro komórkowe. Zawiera materiał genetyczny (DNA). Kontroluje funkcjonowanie komórki.
Mitochondria. Odpowiadają za produkcję energii (oddychanie komórkowe).
Chloroplasty (tylko w komórkach roślinnych). Odpowiadają za fotosyntezę. Zawierają chlorofil.
Ściana komórkowa (tylko w komórkach roślinnych). Zapewnia sztywność i ochronę.
Wakuola (często większa w komórkach roślinnych). Magazynuje wodę i substancje.
Fotosynteza i oddychanie komórkowe
To dwa kluczowe procesy życiowe.
Fotosynteza
Proces, w którym rośliny wytwarzają pokarm (glukozę) z dwutlenku węgla i wody, wykorzystując energię słoneczną. Powstaje tlen jako produkt uboczny.
Równanie fotosyntezy: 6CO2 + 6H2O + energia słoneczna → C6H12O6 + 6O2
Oddychanie komórkowe
Proces, w którym organizmy rozkładają glukozę, aby uzyskać energię. Zużywany jest tlen, a wydzielany dwutlenek węgla i woda.
Równanie oddychania komórkowego: C6H12O6 + 6O2 → 6CO2 + 6H2O + energia
Pamiętajcie, że fotosynteza i oddychanie komórkowe to procesy przeciwstawne. Są ze sobą ściśle powiązane.
Tkanki roślinne i zwierzęce
Tkanki to zespoły komórek o podobnej budowie i funkcji.
Tkanki roślinne
Okrywająca (np. skórka). Chroni roślinę przed utratą wody i uszkodzeniami.
Miękiszowa (np. miękisz asymilacyjny). Odpowiada za fotosyntezę i magazynowanie substancji.
Przewodząca (np. drewno i łyko). Transportuje wodę i substancje odżywcze.
Wzmacniająca (np. twardzica i kolenchyma). Zapewnia roślinie sztywność i wytrzymałość.
Tkanki zwierzęce
Nabłonkowa. Pokrywa powierzchnię ciała i narządów. Pełni funkcje ochronne, wydzielnicze i wchłaniające.
Łączna. Wypełnia przestrzenie między narządami, łączy różne tkanki. Np. tkanka kostna, chrzęstna, tłuszczowa, krew.
Mięśniowa. Odpowiada za ruch. Mamy tkankę mięśniową poprzecznie prążkowaną szkieletową, poprzecznie prążkowaną serca i gładką.
Nerwowa. Przewodzi impulsy nerwowe. Zbudowana z neuronów i komórek glejowych.
Układy narządów
Narządy tworzą układy narządów, które pełnią określone funkcje.
Przykłady układów narządów
Układ pokarmowy. Trawienie i wchłanianie pokarmu.
Układ oddechowy. Wymiana gazowa (pobieranie tlenu i usuwanie dwutlenku węgla).
Układ krwionośny. Transport substancji (tlenu, substancji odżywczych, hormonów).
Układ nerwowy. Reakcja na bodźce i koordynacja działań organizmu.
Układ wydalniczy. Usuwanie zbędnych produktów przemiany materii.
Ekologia
To nauka o relacjach między organizmami a środowiskiem.
Podstawowe pojęcia
Populacja. Grupa osobników tego samego gatunku, żyjących na określonym obszarze.
Biocenoza. Zespół populacji różnych gatunków, żyjących na określonym obszarze.
Biotop. Środowisko abiotyczne, w którym żyje biocenoza (np. gleba, woda, klimat).
Ekosystem. Biocenoza i biotop tworzące całość.
Łańcuch pokarmowy. Sekwencja organizmów, w której każdy organizm zjada poprzedni.
Sieć pokarmowa. Zbiór powiązanych ze sobą łańcuchów pokarmowych.
Ochrona środowiska
Pamiętajcie o konieczności dbania o środowisko. Oszczędzanie wody, energii, segregacja odpadów to ważne działania.
Podsumowanie
Powtórzyliśmy najważniejsze zagadnienia z Biologii klasy 7. Znamy królestwa organizmów, budowę komórki, procesy fotosyntezy i oddychania komórkowego, tkanki, układy narządów i podstawy ekologii. Teraz możesz rozwiązywać zadania i sprawdzać swoją wiedzę! Powodzenia na egzaminie!
