Witajcie, młodzi biolodzy! Przygotowujecie się do sprawdzianu z biologii w klasie 5? Super! Pomożemy Wam to ogarnąć.
Królestwa organizmów
Zaczynamy od podstaw: królestw organizmów. To podział na duże grupy, w których organizmy mają podobne cechy.
Podział na królestwa
Mamy ich aż pięć!
- Bakterie: bardzo małe, proste organizmy.
- Protisty: bardzo zróżnicowana grupa organizmów.
- Grzyby: od pleśni po pyszne pieczarki.
- Rośliny: zielone i produkują pokarm w procesie fotosyntezy.
- Zwierzęta: od malutkich owadów po ogromne wieloryby.
Pamiętajcie o tych pięciu królestwach. To podstawa!
Charakterystyka poszczególnych królestw
Każde królestwo ma swoje cechy.
Bakterie
Są jednokomórkowe. Mają prostą budowę. Żyją wszędzie.
Niektóre bakterie są pożyteczne. Pomagają nam trawić pokarm.
Inne bakterie są szkodliwe. Wywołują choroby.
Protisty
To bardzo zróżnicowana grupa. Mogą być jednokomórkowe lub wielokomórkowe.
Niektóre protisty są podobne do roślin. Inne do zwierząt.
Euglena to przykład protista, który potrafi przeprowadzać fotosyntezę.
Grzyby
Nie są roślinami. Nie potrafią przeprowadzać fotosyntezy.
Pobierają pokarm z otoczenia. Rozkładają martwą materię.
Pleśniak to przykład grzyba, który psuje jedzenie.
Drożdże są wykorzystywane do wypieku chleba.
Rośliny
Są zielone. Przeprowadzają fotosyntezę. Produkują pokarm.
Potrzebują światła, wody i dwutlenku węgla.
Dzielimy je na mchy, paprocie, rośliny nagonasienne i okrytonasienne.
Zwierzęta
Nie potrafią same wytwarzać pokarmu. Muszą go zdobywać.
Poruszają się. Mają różne narządy zmysłów.
Dzielimy je na bezkręgowce i kręgowce.
Komórka
Komórka to podstawowa jednostka życia. Wszystkie organizmy są zbudowane z komórek.
Budowa komórki
Komórka składa się z:
- Błony komórkowej: otacza komórkę. Chroni ją.
- Cytoplazmy: wypełnia komórkę. Znajdują się w niej organelle.
- Jądra komórkowego: zawiera materiał genetyczny.
Komórki roślinne mają dodatkowo:
- Ścianę komórkową: daje komórce kształt. Chroni ją.
- Chloroplasty: przeprowadzają fotosyntezę.
- Wakuolę: magazynuje wodę i substancje odżywcze.
Funkcje organelli
Każda organella ma swoją funkcję.
- Mitochondria: wytwarzają energię.
- Rybosomy: produkują białka.
Fotosynteza
Fotosynteza to proces, w którym rośliny wytwarzają pokarm. Potrzebują światła, wody i dwutlenku węgla.
Przebieg fotosyntezy
Roślina pobiera wodę korzeniami. Pobiera dwutlenek węgla przez liście.
W chloroplastach, pod wpływem światła, woda i dwutlenek węgla zamieniane są w glukozę i tlen.
Glukoza jest pokarmem dla rośliny. Tlen jest uwalniany do atmosfery.
Znaczenie fotosyntezy
Fotosynteza jest bardzo ważna. Bez niej nie byłoby życia na Ziemi!
Rośliny produkują tlen, którym oddychamy.
Rośliny są pokarmem dla zwierząt i ludzi.
Odżywianie się zwierząt
Zwierzęta nie potrafią same wytwarzać pokarmu. Muszą go zdobywać.
Podział zwierząt ze względu na sposób odżywiania
- Roślinożercy: jedzą rośliny.
- Mięsożercy: jedzą mięso.
- Wszystkożercy: jedzą rośliny i mięso.
- Drapieżniki: polują na inne zwierzęta.
- Padlinożercy: jedzą martwe zwierzęta.
Przystosowania do zdobywania pokarmu
Zwierzęta mają różne przystosowania do zdobywania pokarmu.
Dzioby ptaków. Zęby ssaków. Pazury drapieżników. Sposoby polowania.
Oddychanie
Oddychanie to proces pobierania tlenu i wydalania dwutlenku węgla.
Oddychanie u roślin
Rośliny oddychają przez aparaty szparkowe w liściach.
Pobierają tlen i wydalają dwutlenek węgla.
Oddychanie u zwierząt
Zwierzęta oddychają na różne sposoby.
Przez płuca (ssaki, ptaki, gady).
Przez skrzela (ryby).
Przez skórę (dżdżownice).
Przez tchawki (owady).
Podsumowanie
Brawo! Przeszliśmy przez najważniejsze zagadnienia. Pamiętaj!
- Pięć królestw organizmów.
- Budowa komórki roślinnej i zwierzęcej.
- Przebieg fotosyntezy.
- Sposoby odżywiania się zwierząt.
- Sposoby oddychania roślin i zwierząt.
Powodzenia na sprawdzianie! Wierzę w Was!
