Autorem zasady trójpodziału władzy jest Charles-Louis de Secondat, baron de La Brède et de Montesquieu, znany powszechnie jako Monteskiusz.
Urodził się we Francji w 1689 roku.
Żył w czasach oświecenia.
Oświecenie to epoka rozumu i nauki.
Monteskiusz był filozofem i prawnikiem.
Jego najważniejszym dziełem jest "O duchu praw" (De l'esprit des lois).
O co chodzi z tym trójpodziałem?
Wyobraź sobie orkiestrę.
Orkiestra potrzebuje dyrygenta.
Ale czy dyrygent powinien sam grać na wszystkich instrumentach?
Nie! To byłby chaos.
Podobnie jest z państwem.
Jedna osoba nie powinna mieć całej władzy.
Władza powinna być podzielona.
Monteskiusz zaproponował podział władzy na trzy części.
Władza ustawodawcza
To jak pisanie muzyki dla orkiestry.
Władza ustawodawcza tworzy prawa.
Prawa to zasady, którymi kieruje się państwo.
W Polsce władzę ustawodawczą sprawuje Sejm i Senat.
Można to sobie wyobrazić jako parlament.
Sejm i Senat wspólnie uchwalają ustawy.
Ustawa to nowy przepis prawa.
Władza wykonawcza
To jak dyrygowanie orkiestrą.
Władza wykonawcza wprowadza prawa w życie.
Pilnuje, żeby prawa były przestrzegane.
W Polsce władzę wykonawczą sprawuje Prezydent i Rada Ministrów (rząd).
Prezydent to głowa państwa.
Rada Ministrów, czyli rząd, kieruje administracją państwową.
Rząd odpowiada za realizację polityki państwa.
Władza sądownicza
To jak sędzia na koncercie, który ocenia czy muzycy grają zgodnie z partyturą.
Władza sądownicza rozstrzyga spory i karze za łamanie prawa.
Dba o to, żeby prawa były sprawiedliwie interpretowane.
W Polsce władzę sądowniczą sprawują sądy i trybunały.
Sądy rozstrzygają spory między ludźmi.
Trybunały rozstrzygają spory o większym znaczeniu, np. Trybunał Konstytucyjny.
Dlaczego to jest ważne?
Wyobraź sobie, że dyrygent orkiestry sam pisze muzykę, sam gra i sam ocenia.
Czy to byłoby sprawiedliwe?
Prawdopodobnie nie.
Dlatego trójpodział władzy jest ważny.
Zapobiega koncentracji władzy w rękach jednej osoby lub grupy osób.
Zapewnia, że władza jest kontrolowana i równoważona.
To tak zwane checks and balances (hamulce i równowagi).
Każda władza kontroluje pozostałe.
Na przykład, władza ustawodawcza (parlament) może kontrolować władzę wykonawczą (rząd).
Władza sądownicza może kontrolować władzę ustawodawczą, oceniając zgodność ustaw z konstytucją.
Przykład z życia
Wyobraź sobie, że jesteś uczniem.
Władza ustawodawcza to rada rodziców, która ustala zasady w domu (np. godzina snu, obowiązki domowe).
Władza wykonawcza to rodzice, którzy pilnują, żeby te zasady były przestrzegane.
Władza sądownicza to dziadkowie, którzy interweniują, gdy jest spór o to, czy zasady są sprawiedliwe.
Podsumowanie
Monteskiusz wprowadził zasadę trójpodziału władzy.
Władza jest podzielona na ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą.
To zapobiega nadużyciom i zapewnia sprawiedliwość.
Trójpodział władzy to fundament demokracji.
