Artykuł 44n Ustawy o Systemie Oświaty dotyczy bardzo ważnej kwestii w funkcjonowaniu szkół: ochrony danych osobowych uczniów. Jest to fragment prawa, który reguluje, jak szkoły mogą przetwarzać informacje o dzieciach i młodzieży. Chodzi o to, by robiły to w sposób bezpieczny i zgodny z prawem.
Co to są dane osobowe?
Zanim przejdziemy do szczegółów artykułu 44n, warto przypomnieć sobie, czym w ogóle są dane osobowe. To wszelkie informacje, które pozwalają zidentyfikować konkretną osobę. Mogą to być imię i nazwisko, adres zamieszkania, numer PESEL, ale też zdjęcie, nagranie głosu, a nawet informacja o ocenach szkolnych.
Wyobraźmy sobie Kasię Kowalską. Jej imię i nazwisko, adres, data urodzenia, informacje o jej wynikach w nauce, czy nawet notatki o jej zachowaniu na lekcjach – to wszystko są dane osobowe. Szkoła gromadzi takie informacje o wszystkich swoich uczniach.
Artykuł 44n – zakres obowiązywania
Artykuł 44n Ustawy o Systemie Oświaty wprowadza szereg ograniczeń i obowiązków dla szkół w zakresie przetwarzania danych osobowych uczniów. Mówi o tym, w jakich sytuacjach szkoła może przetwarzać dane, jak długo może je przechowywać, oraz jakie zabezpieczenia musi stosować, by chronić te dane przed nieuprawnionym dostępem.
Kluczowe jest, że przetwarzanie danych osobowych przez szkołę musi być zgodne z prawem. Oznacza to, że szkoła musi mieć podstawę prawną do tego, by zbierać i wykorzystywać informacje o uczniach. Taką podstawą może być np. obowiązek prowadzenia dokumentacji przebiegu nauczania (dzienniki, arkusze ocen) wynikający z innych przepisów.
Podstawy prawne przetwarzania danych
Szkoła może przetwarzać dane osobowe ucznia na kilka sposobów, zawsze zgodnie z prawem. Najczęściej podstawą jest zgoda rodziców lub opiekunów prawnych. Zgoda ta musi być dobrowolna, konkretna i świadoma. Oznacza to, że rodzic musi wiedzieć, na co się zgadza i mieć możliwość wycofania tej zgody w dowolnym momencie.
Przykładem może być zgoda na publikację zdjęć ucznia na stronie internetowej szkoły. Rodzice muszą wyrazić na to zgodę, a szkoła musi poinformować ich o celu publikacji i okresie, w jakim zdjęcia będą dostępne. Inną podstawą prawną może być obowiązek prawny – np. prowadzenie dokumentacji szkolnej, do czego szkołę obligują przepisy prawa. Szkoła musi też przestrzegać zasad minimalizacji danych, czyli zbierać tylko te informacje, które są niezbędne do realizacji danego celu.
Obowiązki szkoły
Artykuł 44n nakłada na szkoły szereg obowiązków związanych z ochroną danych osobowych. Przede wszystkim szkoła musi zapewnić bezpieczeństwo danych. Oznacza to, że musi wdrożyć odpowiednie środki techniczne i organizacyjne, które będą chronić dane przed nieuprawnionym dostępem, utratą lub zniszczeniem.
Szkoła powinna regularnie szkolić swoich pracowników w zakresie ochrony danych osobowych. Ważne jest także prowadzenie ewidencji czynności przetwarzania, czyli rejestru, w którym odnotowywane są wszystkie operacje przetwarzania danych osobowych dokonywane przez szkołę. Szkoła musi również informować rodziców i uczniów o tym, jakie dane przetwarza, w jakim celu i jak długo.
Prawa ucznia i rodziców
Uczniowie (lub ich rodzice/opiekunowie prawni) mają szereg praw związanych z przetwarzaniem ich danych osobowych przez szkołę. Mają prawo dostępu do swoich danych – mogą sprawdzić, jakie informacje szkoła o nich posiada. Mają również prawo do sprostowania danych – jeśli zauważą, że jakieś informacje są nieprawdziwe lub nieaktualne, mogą żądać ich poprawienia.
Ponadto, uczniowie i rodzice mają prawo do usunięcia danych (tzw. prawo do bycia zapomnianym), w niektórych przypadkach, oraz prawo do ograniczenia przetwarzania. Mają również prawo do przenoszenia danych, czyli otrzymania ich w ustrukturyzowanym, powszechnie używanym formacie, oraz prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych. W przypadku naruszenia przepisów o ochronie danych osobowych, uczniowie i rodzice mają prawo do wniesienia skargi do Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych (PUODO).
Przykłady zastosowania
Rozważmy kilka praktycznych przykładów. Szkoła organizuje konkurs plastyczny i chce opublikować prace uczniów na swojej stronie internetowej. W takiej sytuacji musi uzyskać zgodę rodziców na przetwarzanie danych osobowych w postaci imienia i nazwiska ucznia oraz jego pracy. Jeśli rodzic się nie zgodzi, szkoła nie może opublikować pracy.
Inny przykład: szkoła korzysta z dziennika elektronicznego. Musi zapewnić, że dostęp do danych w dzienniku jest odpowiednio zabezpieczony (np. silne hasła, szyfrowanie danych) i że dostęp do danych mają tylko upoważnione osoby (nauczyciele, rodzice, uczniowie). Szkoła musi także poinformować rodziców o zasadach korzystania z dziennika elektronicznego i o tym, jakie dane są w nim przetwarzane.
Podsumowując, Artykuł 44n Ustawy o Systemie Oświaty jest kluczowy dla ochrony danych osobowych uczniów w szkołach. Zapewnia, że informacje o dzieciach i młodzieży są przetwarzane w sposób bezpieczny i zgodny z prawem, a uczniowie i ich rodzice mają kontrolę nad swoimi danymi.
