Hej! Przygotowujesz się do egzaminu z architektury Dwudziestolecia Międzywojennego w Polsce? Super! Ten artykuł pomoże Ci usystematyzować wiedzę. Powodzenia!
Wprowadzenie
Dwudziestolecie Międzywojenne to krótki, ale niezwykle intensywny okres w historii Polski. Odzyskanie niepodległości w 1918 roku otworzyło nowe możliwości. Zmiany dotknęły wszystkie dziedziny życia, w tym architekturę.
Architektura tego okresu to mieszanka różnych stylów. Powstawały budynki modernistyczne, klasycystyczne i art déco. Spróbujemy to uporządkować.
Charakterystyka Ogólna
Architektura Dwudziestolecia to przede wszystkim funkcjonalizm i modernizm. Liczyła się prostota formy i użyteczność. Ozdobniki ograniczano do minimum.
Jednak nie zapominajmy o innych wpływach. Szczególnie w pierwszych latach popularny był klasycyzm. Szukano inspiracji w architekturze starożytnej Grecji i Rzymu.
Art déco to kolejny ważny styl. Charakteryzował się elegancją, geometrycznymi wzorami i luksusowymi materiałami.
Funkcjonalizm
Funkcjonalizm stawiał na praktyczne rozwiązania. Budynek miał spełniać swoją funkcję, a jego wygląd był podporządkowany temu celowi. Charakterystyczne cechy to prostota, geometryczne formy i duże okna.
Przykładem są osiedla robotnicze, gdzie liczyła się przede wszystkim dostępność mieszkań i niskie koszty budowy. Ważnym elementem był dostęp do światła i powietrza.
Modernizm
Modernizm to szersze pojęcie, które obejmuje funkcjonalizm, ale nie tylko. W architekturze modernistycznej dużą rolę odgrywała estetyka. Dążono do stworzenia budynków nowoczesnych i eleganckich.
Charakterystyczne cechy modernizmu to białe elewacje, płaskie dachy i duże przeszklenia. Często stosowano żelbet, który umożliwiał tworzenie odważnych konstrukcji.
Klasycyzm
Klasycyzm w Dwudziestoleciu to nawiązanie do tradycji. Budynki klasycystyczne charakteryzują się symetrią, kolumnami i zdobieniami. Często wykorzystywano motywy zaczerpnięte z architektury starożytnej.
Styl ten był popularny w budynkach użyteczności publicznej, takich jak banki i urzędy. Miał symbolizować powagę i stabilność.
Art Déco
Art déco to styl luksusowy i elegancki. Charakteryzuje się geometrycznymi wzorami, motywami roślinnymi i zwierzęcymi oraz użyciem drogich materiałów. Często stosowano złoto, srebro i marmur.
Styl ten był popularny w budynkach mieszkalnych, kinach i teatrach. Miał podkreślać prestiż i nowoczesność.
Wybitni Architekci
W Dwudziestoleciu działało wielu utalentowanych architektów. Warto zapamiętać kilka nazwisk.
- Barbara i Stanisław Brukalscy: Projektowali funkcjonalne i nowoczesne osiedla mieszkaniowe.
- Bohdan Pniewski: Tworzył budynki w stylu modernistycznym i klasycystycznym.
- Józef Szanajca: Znany z projektów budynków użyteczności publicznej w stylu modernistycznym.
- Juliusz Żórawski: Reprezentant funkcjonalizmu, autor m.in. kompleksu mieszkaniowego Warszawska Spółdzielnia Mieszkaniowa (WSM).
Przykłady Architektury
Aby lepiej zrozumieć architekturę tego okresu, warto przyjrzeć się konkretnym przykładom.
- Gdynia: Miasto zbudowane od podstaw w stylu modernistycznym.
- Osiedle WSM w Warszawie: Przykład funkcjonalnego osiedla mieszkaniowego.
- Bank Gospodarstwa Krajowego w Warszawie: Budynek klasycystyczny, symbol stabilności finansowej.
- Teatr Polski w Warszawie: Reprezentuje styl art déco, elegancja i przepych.
Wpływ na Architekturę Współczesną
Architektura Dwudziestolecia Międzywojennego miała duży wpływ na architekturę współczesną. Wiele idei i rozwiązań stosowanych w tym okresie jest nadal aktualnych.
Funkcjonalizm i modernizm wpłynęły na rozwój architektury minimalistycznej i ekologicznej. Dążenie do prostoty i użyteczności jest nadal bardzo ważne.
Podsumowanie
Dwudziestolecie Międzywojenne to okres dynamicznego rozwoju architektury w Polsce. Dominowały funkcjonalizm i modernizm, ale obecny był również klasycyzm i art déco. Ważnymi architektami byli Barbara i Stanisław Brukalscy, Bohdan Pniewski, Józef Szanajca i Juliusz Żórawski. Przykłady architektury tego okresu to m.in. Gdynia i Osiedle WSM w Warszawie.
Pamiętaj, aby dokładnie zapoznać się z charakterystyką poszczególnych stylów. Zwróć uwagę na cechy charakterystyczne, materiały i rozwiązania konstrukcyjne. Powodzenia na egzaminie!
