Zaczynamy naszą podróż. Zajmiemy się Analizą i Interpretacją wiersza "Dusiołek" Bolesława Leśmiana.
O czym jest ten wiersz?
Wyobraź sobie: ciemna noc. Wędrowiec, nazywany Skrzypek, jedzie wozem. Nagle spotyka dziwną istotę. To Dusiołek. Mały, złośliwy stworek.
Dusiołek prosi o podwózkę. Skrzypek się zgadza. To błąd. Dusiołek zaczyna go dręczyć. Fizycznie i psychicznie.
Wiersz opowiada o walce. Walce dobra ze złem. Walce człowieka z przeciwnościami losu. I z własnymi słabościami.
Struktura wiersza
Wiersz jest balladą. To znaczy, że opowiada historię. Ma elementy dramatyczne i liryczne.
Składa się ze strof. Każda strofa ma określoną liczbę wersów. Wersy rymują się. To nadaje rytm.
Pomyśl o tym jak o piosence. Ma zwrotki i refren. Tworzy pewną melodię. Tylko zamiast melodii mamy rytm słów.
Język i styl
Leśmian używa specyficznego języka. Pełen archaizmów. Słów, których już się nie używa. Tworzy to magiczną atmosferę.
Np. słowo "mdły". Dziś powiemy "słaby". Ale "mdły" brzmi staroświecko. Pasuje do baśniowej opowieści.
To tak jakbyś oglądał stary film. Kostiumy, język. Przenosisz się w inny świat. Leśmian robi to za pomocą słów.
Symbolika
Dusiołek
To symbol zła. Uosobienie przeciwności losu. Mały, ale dokuczliwy. Nie można go łatwo pokonać.
Wyobraź sobie natrętną muchę. Brzęczy ci nad uchem. Denerwuje. Dusiołek to taka mucha, tylko na większą skalę. I bardziej złośliwa.
Skrzypek
Symbolizuje człowieka. Zwykłego człowieka. Podatnego na zło. Ale też walczącego.
Pomyśl o nim jak o każdym z nas. Ma swoje słabości. Popełnia błędy. Ale się nie poddaje.
Podróż
Symbolizuje życie. Pełne niespodzianek. Dobrych i złych. Trzeba być na wszystko przygotowanym.
To jak jazda rollercoasterem. Raz w górę, raz w dół. Raz strasznie, raz wspaniale. Ale zawsze do przodu.
Interpretacja
Wiersz można interpretować na wiele sposobów. Można go odczytać jako opowieść o walce z pokusami. O wewnętrznych demonach.
Można go też odczytać jako krytykę społeczną. Leśmian pokazuje, że zło może czaić się wszędzie. Nawet w małych, pozornie niegroźnych rzeczach.
Pomyśl o tym jak o zagadce. Każdy może ją rozwiązać po swojemu. Nie ma jednej poprawnej odpowiedzi.
Przykłady analizy
"A na wozie Skrzypek siadł. A Dusiołek na dyszel".
Zauważ, jak szybko akcja się rozwija. Skrzypek zgadza się na podwózkę. Dusiołek od razu zajmuje pozycję. Już kontroluje sytuację.
"I dusił, i gniótł, i tłamsił. I wył, i wrzeszczał, i szarpał".
To nagromadzenie czasowników. Pokazuje intensywność ataku. Dusiołek nie daje Skrzypkowi spokoju. Działa na wszystkie zmysły.
"A Skrzypek nic. A Skrzypek nic. A Skrzypek nic nie rzekł".
Powtórzenie. Podkreśla bezradność Skrzypka. Jest sparaliżowany strachem. Nie potrafi się bronić.
Co zapamiętać?
"Dusiołek" to wiersz o walce. O zmaganiu się z przeciwnościami. O sile i słabości człowieka. Używa bogatego języka i symboliki.
Pomyśl o nim jak o przypowieści. Ma przekazać pewną lekcję. O tym, że zło zawsze będzie obecne. Ale zawsze warto walczyć.
Teraz, spróbuj sam przeanalizować wiersz. Zastanów się, co on dla Ciebie znaczy. Jakie emocje w Tobie wywołuje.
Powodzenia!
