Hej Studenci! Przygotowujecie się do egzaminu z filozofii? Świetnie! Dziś zajmiemy się bardzo ważnym tematem: 5 dowodów na istnienie Boga według św. Tomasza z Akwinu. Bez obaw, rozłożymy to na czynniki pierwsze!
Wprowadzenie do tematu
Święty Tomasz z Akwinu, żyjący w XIII wieku, był jednym z najważniejszych filozofów i teologów średniowiecza. Próbował połączyć wiarę z rozumem. Jego Summa Theologiae to monumentalne dzieło. To właśnie tam znajdziemy jego słynne pięć dróg, czyli argumenty za istnieniem Boga.
Pamiętajcie, te dowody nie są "matematycznymi" dowodami. To raczej argumenty filozoficzne. Mają na celu pokazać, że wiara w Boga jest racjonalna.
Dowód pierwszy: Z ruchu
O co chodzi?
Ten dowód bazuje na obserwacji świata. Widzimy, że rzeczy się poruszają. Zmiana miejsca, wzrost, starzenie się – to wszystko formy ruchu.
Tomasz zauważył, że wszystko, co się porusza, musi być wprawione w ruch przez coś innego. Nic nie może samo siebie wprawić w ruch. Potrzebuje zewnętrznej przyczyny.
Wyobraźcie sobie domino. Jeden klocek przewraca następny. Ale pierwszy klocek musiał zostać popchnięty, prawda?
Argument krok po kroku
- Rzeczy w świecie poruszają się.
- Wszystko, co się porusza, jest wprawiane w ruch przez coś innego.
- Nie można iść w nieskończoność w łańcuchu przyczyn. Musi istnieć Pierwszy Poruszyciel.
- Pierwszym Poruszycielem jest Bóg.
Ważne: Tomasz nie twierdzi, że Bóg *zawsze* musi wprawiać wszystko w ruch. Argument dotyczy *pierwszej przyczyny* ruchu.
Dowód drugi: Z przyczyny sprawczej
O co chodzi?
Ten dowód jest bardzo podobny do pierwszego. Skupia się na pojęciu przyczyny i skutku.
Wszystko, co istnieje, ma swoją przyczynę. Stół został zrobiony przez stolarza. Dom zbudował budowniczy.
Podobnie jak w przypadku ruchu, nie możemy iść w nieskończoność w łańcuchu przyczyn. Musi istnieć Pierwsza Przyczyna, która sama nie ma przyczyny.
Argument krok po kroku
- W świecie istnieją przyczyny i skutki.
- Wszystko ma swoją przyczynę sprawczą.
- Nie można iść w nieskończoność w łańcuchu przyczyn.
- Musi istnieć Pierwsza Przyczyna Sprawcza. Tą przyczyną jest Bóg.
Pamiętaj: To nie znaczy, że Bóg stworzył wszystko *raz* i teraz nic nie robi. Chodzi o istnienie fundamentalnej, pierwszej przyczyny istnienia wszystkiego.
Dowód trzeci: Z przypadkowości i konieczności
O co chodzi?
Ten dowód jest trochę bardziej skomplikowany. Rozważa, że wiele rzeczy w świecie jest przypadkowych. To znaczy, że mogły istnieć, ale mogły też nie istnieć.
Na przykład, ja istnieję, ale równie dobrze mogłem się nie urodzić. Moje istnienie nie jest konieczne.
Tomasz argumentuje, że jeśli wszystko byłoby przypadkowe, to w pewnym momencie nic by nie istniało. Bo wszystko mogłoby przestać istnieć. A skoro teraz coś istnieje, to musiała istnieć istota konieczna. Taka, która musi istnieć.
Argument krok po kroku
- W świecie istnieją rzeczy przypadkowe.
- Jeśli wszystko byłoby przypadkowe, to w pewnym momencie nic by nie istniało.
- Skoro teraz coś istnieje, to musi istnieć Istota Konieczna.
- Tą Istotą Konieczną jest Bóg.
Zwróć uwagę: Istota Konieczna to istota, której istnienie jest nieuniknione, konieczne.
Dowód czwarty: Ze stopni doskonałości
O co chodzi?
Ten dowód bazuje na obserwacji, że rzeczy mają różne stopnie doskonałości. Mówimy, że coś jest piękniejsze, lepsze, bardziej prawdziwe od czegoś innego.
Tomasz twierdzi, że takie stopniowanie zakłada istnienie czegoś, co jest w najwyższym stopniu doskonałe. Punktu odniesienia dla tych wszystkich stopni. Tą najdoskonalszą istotą jest Bóg.
Argument krok po kroku
- Rzeczy mają różne stopnie doskonałości.
- Stopniowanie zakłada istnienie czegoś, co jest w najwyższym stopniu doskonałe.
- To, co jest najdoskonalsze, jest przyczyną doskonałości innych rzeczy.
- Tą najdoskonalszą istotą jest Bóg.
Kluczowe: To nie oznacza, że Bóg musi być *najpiękniejszy*. Chodzi o źródło piękna, dobra i prawdy.
Dowód piąty: Z celowości świata
O co chodzi?
Ten dowód odnosi się do obserwacji, że przyroda wydaje się być zorganizowana w sposób celowy. Rzeczy działają tak, jakby miały jakiś cel.
Nawet nierozumne istoty, takie jak rośliny czy zwierzęta, zachowują się w sposób, który prowadzi do określonego celu. Na przykład, ptaki budują gniazda, aby wychować pisklęta.
Tomasz argumentuje, że taka celowość musi pochodzić od inteligentnego projektanta. Tym projektantem jest Bóg.
Argument krok po kroku
- Przyroda wydaje się być zorganizowana w sposób celowy.
- Celowość wymaga inteligentnego projektanta.
- Tym inteligentnym projektantem jest Bóg.
Warto pamiętać: Ten dowód jest często nazywany argumentem z projektu.
Podsumowanie
To były pięć dróg św. Tomasza z Akwinu do istnienia Boga. Pamiętajcie o kilku rzeczach:
- To argumenty filozoficzne, nie matematyczne dowody.
- Każdy dowód bazuje na obserwacji świata i logice.
- Tomasz szukał racjonalnego uzasadnienia wiary.
- Dowody łączą się ze sobą.
Powodzenia na egzaminie! Pamiętajcie, żeby spokojnie przeczytać pytania i dokładnie przemyśleć odpowiedzi. Jesteście dobrze przygotowani!
