Hej siódmoklasisto! Przygotuj się na podróż w czasie. Cofniemy się do czasów I Wojny Światowej. Sprawdzian z Nowej Ery czeka, ale bez obaw! Rozłóżmy to na czynniki pierwsze.
Przyczyny Wielkiej Wojny
Wyobraź sobie, że Europa to wielka klasa. W tej klasie są różne państwa. Każde z nich ma swoje ambicje i interesy.
Niemcy – najsilniejszy uczeń. Chce więcej miejsca i uznania. Czuje, że mu się należy.
Francja – pamięta lekcję. Pamięta, jak Niemcy (wtedy Prusy) zabrały jej Alzację i Lotaryngię. Chce odwet.
Wielka Brytania – pilnuje porządku. Nie chce, żeby jeden uczeń za bardzo urósł w siłę. Chce zachować równowagę.
Austria-Węgry – imperium. Ale trochę jak stary, chory król. Wewnątrz pełno problemów z różnymi narodowościami.
Rosja – wielka i potężna. Wspiera Słowian na Bałkanach. Chce mieć dostęp do ciepłych mórz.
Bałkany – beczka prochu. Mnóstwo napięć, konfliktów i narodowości.
To wszystko prowadzi do wyścigu zbrojeń. Każde państwo buduje silniejszą armię. Czuć napięcie w powietrzu. To jak przygotowanie do wielkiej bójki.
System sojuszy
Państwa tworzą sojusze. Jak paczki w klasie. Dwie główne grupy:
Trójprzymierze (Państwa Centralne): Niemcy, Austria-Węgry, Włochy (później Włochy zmieniły strony).
Trójporozumienie (Ententa): Francja, Wielka Brytania, Rosja.
Sojusze miały gwarantować bezpieczeństwo. Ale w rzeczywistości wzmacniały napięcie.
Zamach w Sarajewie
28 czerwca 1914 roku. Sarajewo. Arcyksiążę Franciszek Ferdynand, następca tronu Austro-Węgier, zostaje zamordowany.
Zamachowiec, Gawriło Princip, był serbskim nacjonalistą. To jak iskra, która podpaliła beczkę prochu.
Austria-Węgry wypowiada wojnę Serbii. Rosja staje w obronie Serbii. Niemcy wspierają Austria-Węgry. Francja i Wielka Brytania - Rosję.
Wojna stała się faktem. Lawina ruszyła.
Przebieg Wojny
Wojna błyskawiczna (Blitzkrieg) – plan Niemiec. Szybko pokonać Francję, a potem Rosję. Ale plan zawiódł.
Front Zachodni – Niemcy kontra Francja i Wielka Brytania. Długie, wyczerpujące walki w okopach. Linia frontu prawie się nie zmieniała.
Wyobraź sobie grę w przeciąganie liny. Dwie strony szarpią się bez końca. Ani jedna nie może zyskać przewagi.
Front Wschodni – Niemcy i Austria-Węgry kontra Rosja. Duże przestrzenie, ale podobnie wyczerpujące walki.
Nowe bronie – karabiny maszynowe, gazy bojowe, czołgi, samoloty. Wojna stała się straszniejsza i bardziej śmiercionośna.
Wyobraź sobie szachy. Ale zamiast pionków, masz armie. A zamiast królowej, masz nowe, straszne bronie.
Przystąpienie Stanów Zjednoczonych
Początkowo USA neutralne. Ale Niemcy zaczęły zatapiać amerykańskie statki handlowe. Dodatkowo, afera z telegramem Zimmermanna (Niemcy oferują Meksykowi sojusz przeciwko USA).
W 1917 roku USA przystępują do wojny po stronie Ententy. Świeże siły i zasoby zmieniają układ sił.
Rosja wycofuje się z wojny
Rewolucja w Rosji. Car Mikołaj II zostaje obalony. Włodzimierz Lenin i bolszewicy przejmują władzę. Rosja chce pokoju za wszelką cenę.
W 1918 roku Rosja podpisuje pokój z Niemcami (pokój brzeski). Zostawia Ententę osłabioną, ale USA już weszło do gry.
Zakończenie Wojny
Jesień 1918 roku. Państwa Centralne słabną. Brakuje zasobów, żołnierze są wyczerpani.
11 listopada 1918 roku. Podpisanie rozejmu w Compiègne. Wojna się kończy.
Skutki I Wojny Światowej
Ogromne straty ludzkie. Miliony zabitych i rannych.
Zniszczenia gospodarcze. Europa jest w ruinie.
Upadek imperiów. Austria-Węgry, Rosja, Niemcy – tracą terytoria i wpływy.
Powstanie nowych państw. Polska, Czechosłowacja, Jugosławia – odzyskują niepodległość.
Traktat wersalski. Niemcy ponoszą winę za wojnę. Muszą zapłacić ogromne odszkodowania.
Liga Narodów. Organizacja międzynarodowa, która miała zapobiec kolejnym wojnom. Ale okazała się nieskuteczna.
Wojna zmieniła świat. Była to jedna z najstraszniejszych katastrof w historii ludzkości. Pamiętaj o niej!
Teraz jesteś gotowy na sprawdzian! Powodzenia!
