Witajcie! Przygotowujemy się do egzaminu z zakresu złamań kości jarzmowej i zatoki szczękowej. To częsty temat, więc warto go dobrze zrozumieć. Damy radę!
Anatomia, czyli podstawa
Zanim przejdziemy do złamań, przypomnijmy sobie anatomię. Kość jarzmowa (os zygomaticum) to ważna kość twarzoczaszki.
Tworzy ona część oczodołu, łuku jarzmowego i policzka. Łączy się z kością czołową, szczęką, kością klinową i skroniową.
Zatoka szczękowa (sinus maxillaris) to największa zatoka przynosowa. Znajduje się w trzonie szczęki.
Jej ściany sąsiadują z oczodołem, nosem i zębami. Unerwienie pochodzi od nerwu trójdzielnego (V). Unaczynienie – od tętnicy szczękowej.
Złamania kości jarzmowej – rodzaje i mechanizmy
Złamania kości jarzmowej są zwykle wynikiem urazu. Najczęściej to upadki, bójki lub wypadki komunikacyjne.
Wyróżniamy kilka typów złamań. Złamanie izolowane dotyczy samej kości jarzmowej. Złamanie zespolone obejmuje również inne struktury twarzoczaszki.
Złamanie typu I (Le Fort II zmodyfikowane) – oddzielenie kości jarzmowej od reszty twarzoczaszki. Złamanie typu II (Le Fort III zmodyfikowane) – obejmuje kość jarzmową i łuk jarzmowy.
Złamanie kompleksu jarzmowo-szczękowego (ZMC) jest bardzo powszechne. Obejmuje szew jarzmowo-czołowy, jarzmowo-szczękowy, jarzmowo-skroniowy i brzeg dolny oczodołu.
Siła urazu decyduje o rodzaju złamania. Wysokoenergetyczne urazy powodują bardziej złożone złamania.
Objawy złamania kości jarzmowej
Objawy mogą być różne. Zależą od rodzaju i stopnia złamania.
Ból jest częstym objawem. Nasila się przy dotyku i ruchach żuchwy. Obrzęk i zasinienie w okolicy policzka i oczodołu są typowe.
Zniekształcenie konturu twarzy może być widoczne. Ograniczenie ruchomości żuchwy, czyli szczękościsk, to też możliwy objaw.
Zaburzenia czucia w zakresie nerwu podoczodołowego (n. infraorbitalis) występują często. Objawia się to drętwieniem policzka, wargi górnej i nosa.
Podwójne widzenie (diplopia) może wystąpić, jeśli uszkodzony jest mięsień okoruchowy. Zapadnięcie gałki ocznej (enoftalmia) świadczy o znacznym przemieszczeniu odłamów kostnych.
Złamania zatoki szczękowej – aspekty szczególne
Złamania zatoki szczękowej zwykle towarzyszą złamaniom kości jarzmowej. Izolowane złamania zatoki są rzadkie.
Do objawów należą: krwawienie z nosa (epistaxis), obecność powietrza pod skórą (odma podskórna) w okolicy policzka i oczodołu.
Może pojawić się płyn mózgowo-rdzeniowy w nosie (rhinorrhoea cerebrospinalis), jeśli doszło do uszkodzenia opony twardej. Infekcje zatok (sinusitis) są potencjalnym powikłaniem.
Diagnostyka – klucz do sukcesu
Wywiad i badanie fizykalne są podstawą. Dokładne zebranie informacji o urazie jest bardzo ważne. Oceniamy obecność objawów.
Zdjęcia rentgenowskie (RTG) mogą być pomocne. Jednak tomografia komputerowa (TK) jest złotym standardem.
TK pozwala na dokładną ocenę złamania. Widzimy przemieszczenie odłamów, uszkodzenie oczodołu i zatok.
W niektórych przypadkach wykonuje się rezonans magnetyczny (MRI). Służy do oceny tkanek miękkich.
Leczenie – różne opcje
Leczenie zachowawcze stosuje się w przypadku stabilnych, nieprzemieszczonych złamań. Obejmuje leki przeciwbólowe, przeciwobrzękowe i antybiotyki w razie infekcji.
Leczenie operacyjne jest konieczne w przypadku złamań przemieszczonych, z zaburzeniami funkcji, diplopią lub enoftalmią.
Repozycja odłamów kostnych i stabilizacja płytkami i śrubami to standardowa procedura. Stosuje się różne techniki operacyjne, np. dostęp przez powiekę dolną (subciliary approach) lub jamę ustną.
W przypadku uszkodzenia zatoki szczękowej, drenaż i antybiotykoterapia są ważne. Czasem konieczne jest usunięcie krwiaków i fragmentów kostnych.
Powikłania – bądźmy czujni
Możliwe powikłania po złamaniach kości jarzmowej i zatoki szczękowej to m.in.:
Infekcje – zapalenie zatok, ropowica oczodołu. Zaburzenia czucia – neuralgia nerwu trójdzielnego. Zaburzenia widzenia – diplopia, enoftalmia, zespół ograniczenia ruchomości gałki ocznej.
Zniekształcenia kosmetyczne – asymetria twarzy, zapadnięcie policzka. Przetoki ustno-zatokowe – połączenie jamy ustnej z zatoką szczękową.
Wczesna diagnoza i leczenie zmniejszają ryzyko powikłań.
Podsumowanie najważniejszych punktów
Pamiętajmy o anatomii kości jarzmowej i zatoki szczękowej. Złamania mogą być różne – izolowane, zespolone, typu I, II, ZMC.
Objawy zależą od rodzaju złamania – ból, obrzęk, zniekształcenie, zaburzenia czucia, widzenia.
Diagnostyka opiera się na badaniu fizykalnym i TK. Leczenie może być zachowawcze lub operacyjne.
Powikłania to infekcje, zaburzenia czucia i widzenia, zniekształcenia kosmetyczne.
Powodzenia na egzaminie! Jesteście dobrze przygotowani. Trzymam kciuki!
