Witajcie ósmoklasiści! Przygotujmy się razem do sprawdzianu z WOS-u, dział 2 – Nowa Era.
Spokojnie, damy radę! Skupimy się na najważniejszych zagadnieniach. Zaczynajmy!
1. Państwo: Co to takiego?
Państwo to organizacja polityczna. Działa na określonym terytorium.
Ma władzę. Tworzy i egzekwuje prawo.
Ważne elementy państwa to: terytorium, ludność i władza.
Terytorium to obszar, na którym państwo sprawuje władzę.
Ludność to wszyscy ludzie zamieszkujący to terytorium.
Władza to zdolność do rządzenia i podejmowania decyzji.
2. Funkcje państwa
Państwo pełni różne funkcje. Są one bardzo ważne.
Funkcja wewnętrzna. Zapewnienie porządku i bezpieczeństwa w kraju. Rozwój gospodarczy i społeczny.
Funkcja zewnętrzna. Obrona granic państwa. Współpraca z innymi państwami.
Państwo dba o edukację, zdrowie i kulturę. Tworzy warunki do rozwoju gospodarczego.
3. Formy państwa
Państwa różnią się formą. To sposób, w jaki są zorganizowane.
Monarchia. Władzę sprawuje monarcha (król, cesarz). Dziedziczy on władzę.
Republika. Władzę sprawują wybierani przedstawiciele.
Państwo unitarne. Jednolita organizacja. Jedna władza centralna.
Państwo federalne. Składa się z części składowych (np. stany, republiki). Mają one dużą autonomię.
Polska jest republiką. Jest także państwem unitarnym.
4. Demokracja
Demokracja. Władza należy do ludu. Obywatele mają wpływ na decyzje państwa.
Ważne zasady demokracji: wolne wybory, rządy prawa, ochrona praw człowieka, podział władzy.
Wolne wybory. Obywatele wybierają swoich przedstawicieli.
Rządy prawa. Wszyscy są równi wobec prawa. Prawo jest najważniejsze.
Ochrona praw człowieka. Każdy człowiek ma swoje prawa. Państwo musi je chronić.
Podział władzy. Władza podzielona na trzy gałęzie: ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą.
5. Trójpodział władzy w Polsce
Władza ustawodawcza. Parlament (Sejm i Senat). Tworzy prawa.
Władza wykonawcza. Prezydent i Rada Ministrów. Realizuje prawa.
Władza sądownicza. Sądy i Trybunały. Rozstrzyga spory i kontroluje zgodność prawa z Konstytucją.
Sejm to niższa izba parlamentu. Senat to wyższa izba parlamentu.
Prezydent jest głową państwa. Wybierany w wyborach powszechnych.
Rada Ministrów to rząd. Kieruje administracją państwową.
6. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej
Konstytucja. Najważniejszy akt prawny w państwie. Określa zasady ustroju państwa. Gwarantuje prawa i wolności obywatelskie.
Obowiązuje od 2 kwietnia 1997 roku.
Zasada suwerenności narodu. Władza zwierzchnia należy do Narodu.
Zasada demokratycznego państwa prawnego. Polska jest państwem prawa. Wszyscy są równi wobec prawa.
Zasada społecznej gospodarki rynkowej. Wolność gospodarcza i ochrona własności.
7. Prawa i obowiązki obywatela
Prawa obywatelskie. Prawa polityczne (np. prawo do głosowania). Prawa osobiste (np. prawo do życia, wolność słowa). Prawa socjalne (np. prawo do edukacji, ochrona zdrowia).
Obowiązki obywatelskie. Przestrzeganie prawa. Płacenie podatków. Obrona Ojczyzny. Dbałość o środowisko naturalne.
Pamiętajmy o naszych prawach i obowiązkach!
8. Organizacje pozarządowe
Organizacje pozarządowe (NGO). Działają niezależnie od państwa. Realizują cele społeczne.
Przykłady: fundacje, stowarzyszenia.
Zajmują się różnymi sprawami: ochrona środowiska, pomoc potrzebującym, edukacja.
Są ważnym elementem społeczeństwa obywatelskiego.
Podsumowanie
Pamiętaj! Powtórz definicje państwa, demokracji, konstytucji.
Zrozum funkcje państwa i trójpodział władzy.
Naucz się o prawach i obowiązkach obywatela.
Zapamiętaj, co to są organizacje pozarządowe.
Powodzenia na sprawdzianie! Wierzę w Ciebie!
Dasz radę! Keep calm and study hard!
